Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
Kontekstymedyczne,psychologiczneispołecznezachowańszkodliwychiuzależnieńbehawioralnych
RYSUNEK1.2.Impulsywnośćikompulsywnośćjakokontinuumuporczywychinieadaptacyj-
nychścieżekizaburzeń
Źródło:oprac.własne.
Pojednejstronietegokontinuumznajdująsięosoby,którepodejmujądecyzje
szybkoibezzastanowienia.Zazwyczajlekceważąkonsekwencjedanegozachowa-
nia(typuagresja),atoostatniecechujezbytdużaintensywnośćpowodującaranie-
niesiebielubinnych.Tenpunktkońcowykontinuumcharakteryzujesięprzede
wszystkimbrakiemrozważańnatematskutkówpodejmowanychzachowań.Co
prawda,niektóreosobyimpulsywnerozpoznajązagrożeniewynikającezeswo-
jegopostępowania,aledecydująsięjekontynuowaćzewzględunatowarzyszący
temudreszczykemocji.Wichoceniepobudzenieiadrenalinaprzeważająnad
negatywnymikonsekwencjami.Drugikraniectegokontinuumtozachowania
kompulsywnecharakteryzującesięprzesadnympoczuciemzagrożeniazestrony
światazewnętrznegoorazangażowaniesięwrytuały/procedury,którezmniej-
szajązagrożenielubredukująszkody.Tenpunktkońcowykontinuumoznacza
zachowaniakompulsywneiunikająceryzyka,dlaktórychspecyficznejestprze-
cenianieprawdopodobieństwawystąpieniaprzyszłych,negatywnychszkód.Zda-
rzasięcoprawda,żeniektóreosobywprowadzająrozlicznerytuaływceluosiąg-
nięciakrótkotrwałejprzyjemności(ulgi)mimodługotrwałychkonsekwencji
ztegowynikających,jakkolwiektonieprzyjemnośćjednakjestistotączynności
kompulsywnych.Ogólnierzeczbiorąc,rytuałynieprzyjemnymizajęciamidla
osóbwniezaangażowanych,zazwyczajneutralnelubirytująceinieprzyjemne,
jednakkoniecznewceluzmniejszenianapięciainiepokoju.
Impulsywnośćjestkonstruktemwielowymiarowymidefiniowanymnaróżne
sposoby.Kluczowymelementemimpulsywnościjestpredyspozycjadoszybkiego,
nieplanowanegoreagowanianazewnętrznelubwewnętrznebodźcebezzwraca-
niauwaginanegatywnekonsekwencjetychreakcji,zarównodlajednostki,jakijej
otoczenia(por.Poprawa,2015).WedługM.LynneCooperiwspółpracowników
(Cooper,Agocha,Sheldon,2000)impulsywnośćcechujądwagłównewymiary:
(1)uleganienagłympobudkom,impulsomipragnieniomoraz(2)natychmia-
stoweigwałtownereagowanienastymulację.Coprawda,ścieżkirozwojuimpul-
sywnościijejobrazzróżnicowane,jednakuwszystkichosóbimpulsywnych