Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
EwaŁętowska,AdaPaprocka,IwonaRzucidło-Grochowska
publiczności.Wpaństwachniedemokratycznychdecyzja(takżesądowa)będącaemanacją
władzyautorytarnejrozstrzygaprzedewszystkimmocąswegowładczegocharakteru,nie
wymagajączrozumieniaiakceptacji.Uzasadnieniedecyzjiwtegotypupaństwiebędzie
turedukowaneraczejdofunkcjiczystopragmatycznych,umożliwiającychsamejwładzy
sprawnefunkcjonowaniejudykatywyjakocałości.Dominująceznaczeniebędąmiaływta-
kimsystemieściśleprocesowefunkcjeuzasadnienia,umożliwiająceichkontrolęiutrzyma-
niespójnościorzekania.Adresatemmotywówbędzietuwięcprzedewszystkimwyższa
instancja,awięcfachowcy.Torzutujenastylmotywówidobórargumentacji.Komfortczy
poczuciepartycypacjisamychstronliczysięmniej.Jeszczemniejszeznaczeniebędziemiała
opiniapublicznaipotrzebadotarciadoniejprzezjudykatywę,zapośrednictwemróżnych
mediów,zuzasadnieniemwyroku.Teokolicznościrzutująnasamzakresobowiązkuspo-
rządzaniauzasadnień(m.in.tuleżypierwotnaprzyczynawyłączeniaspodtegoobowiąz-
kudecyzjiniezaskarżalnych)istyluzasadnieńsądowych.Treśćuzasadnieniajestwyzna-
czanaprzezhoryzontfachowegoadresataitozwalniasądodczęścitruduperswazyjnego.
Wpaństwachdemokratycznychnastępujezmianarelacjimiędzywładząijednostką,
nakładającanawładzęobowiązkiwzakresieprzejrzystościjejdecyzji,dialogu,perswazji,
czasempartycypacyjnegoichpodejmowania.Toniepozostajebezwpływunawymagania
ioczekiwaniawzględemuzasadnianiadecyzjisądowych.Zmieniasiętuodbiorcadecy-
zjiwzwiązkuzdostrzeganiemwadresaciewyrokunietylkopoddanego
1
,aleiobywate-
la.Wmiarępostęputegohistorycznegoprocesuulegajązmianieoczekiwaniawzględem
treściuzasadnienia,poziomuidostępnościargumentacji.Zmieniająsiętuwięcproporcje
międzyvisiratiowuzasadnieniu,apunktciężkościprzesuwasięoduzasadnianiaratio-
neimperiikuimperiorationis.Wkonsekwencjispośródwielufunkcji
2
,jakieprzypisujesię
uzasadnieniudecyzjisądowej,naznaczeniuzyskująte,któremająsłużyć–sicveniaverbo
–uspołecznieniuwyroku:przezpodjęciepróbyjegowyjaśnieniaadresatowi(iprzezto
zyskanieakceptacji,anietylkoposłuszeństwa),atakżerozszerzeniazakresuoddziaływa-
niawyroków,włączeniedodyskursupublicznego,uczynienienarzędziempromieniowa-
niaokreślonejaksjologiiipozyskiwaniazaufaniadowładzy.Tozaśniejestmożliwebez
istnieniautrwalonychiszerokodostępnychuzasadnień,posługującychsięargumentacją
nietylkosprawozdawczą(cosądzrobił),aleiperswazyjną(dlaczegotozrobił).
1.3.Różnefunkcjeuzasadnieniadecyzjisądowej
Uzasadnieniedecyzjisądowejspełniaróżnefunkcje:
1)samokontroli,umożliwiającuporządkowanieiweryfikacjęwłasnegoprocesudecyzyj-
negoiargumentacyjnegoprzezsędziego.Gdyniemaobowiązkusporządzeniauza-
sadnienia,gdyjestonozdawkowe,taprymarnafunkcjaniejestspełniana,cowpływa
zczasemnaobniżeniepoziomupracysędziówzuwaginabraksamokontroli.Posłuży-
mysięprzykładempolskim:decyzjesądowepodejmowanenaposiedzeniachniejaw-
nych,wkwestiachwpadkowych,mimożeczasembardzodoniosłychzpunktuwidzenia
1
Niebezprzyczynygruntownamonografiapoświęconauzasadnieniom(nietylkozresztąsądowym)nosi
charakterystycznypodtytuł:Uokomunikowaniudecyzjipaństwowychobywatelowi”;zob.U.Kischel,DieBegrün-
dung.ZurErläuterungstaatlicherEntscheidungengegenüberdemBürger,Tübingen2002.
2
Tamże,s.40in.
16
