Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ArturKotowski
ra,którydoprawapozytywnegopodchodzinienazasadziearbitralnieustala-
nejprawdy,alerozważającróżnewariantyinterpretacyjne,świadomyjesttego,
żepodejmujewłaściwądecyzjęinterpretacyjną,nabaziektórejwyprowadza
określonądecyzjęstosowaniaprawaiuzasadniaswójwybórspośródinnych
możliwości.Wrzeczywistościtotenstylargumentacyjny,nazwijmygodyskur-
sywnymlubdyskursywno-argumentacyjnym,jestnajbardziejdemokratyczny,
gdyżoperujepluralizmemprawdy,aniewładczymjejstanowieniem.Cowięcej,
właściwaargumentacjakierowanajestniejakowdwóchkierunkach,wkierun-
kuwewnętrznym,gdzieegzegetasamukazujewłasnedylematyinterpretacyj-
ne,orazzewnętrznym,takabyprzekonaćokreśloneaudytoriumosłuszności
decyzji.Zauważmy,żeoperowanie(władcze)prawdąjestarbitralne,działanie-
jakojakrelacjamiędzysuwerenemaadresatem.Wmodeluopartymnaplura-
lizmieargumentacjamożebyćjedynieniezmierzona,aleoceniona;
b)jedyniezewnętrznaodmianaargumentacjiodrzucaokazywaniedylematów
interpretacyjnychipojmowanajesttylkopragmatycznie,jakostworzenieprze-
konaniawolicjonalnegouaudytoriumotrafnościzastosowanejdecyzji.Stylten
nieodrzucakryteriumprawdy,cowięcej,chętniesięnimposługuje.Wydajesię,
żetenstylargumentacyjnypojawiasięczęstowrodzimychdoświadczeniach
orzeczniczychsądównaczelnych.Jesttopoprostuszerokorozwiniętawarstwa
argumentacyjnaorzeczenia,wktórejorganstosowaniaprawaodwołujesiędo
innych,niżkonkretnietekstowe,determinantpowziętejdecyzji.Styltenwyko-
rzystujetakżesporądowolnośćwdoborzeargumentów:odkoncepcjinajlep-
szegorozstrzygnięciawświetlekompleksowejegzegezyzasadprawaautorstwa
R.Dworkinapoowowładcze,krytycznieocenioneprzezemnie,operowanie
kryteriumprawdy.Inneniżtekstualistycznedeterminantypowzięciadecyzjito
inneargumentyzinnychporządkównormatywnychorazaksjologii.Totakże
dodatkoweposługiwaniesięinnyminiżprawdakryteriamiargumentacji,jak
słusznośćisprawiedliwość(podwarunkiemżesprecyzujesię,jakakoncepcja
sprawiedliwościpodlegaadaptacji).
Nakoniecważnauwaga.Zpewnościąstylargumentacyjnyniejestbezpośrednio
związanyzprzyjętymwdanejprocedurzemodelemstosowaniaprawa,jednakwjakiejś
mierzejestodniegouzależniony.Wskazywałemjużwielokrotnie,żeschematrozumo-
waniaobjawiającysięwkonstrukcjiuzasadnieniajesttakisam,opartynaprocedurze
sylogizmu.Jesttojednaktylkoschematrozumowania,podczasgdyposzczególnemodele
stosowaniaprawamogąodwoływaćsiędoinnychkryteriów.Itaknp.podczaswdrożenia
wdanejprocedurzetwardegomodelusylogistycznegostosowaniaprawaprocedurabę-
dziewymagać(niejakonarzucaćegzegecie)posługiwaniasięprzedewszystkimargumen-
tacyjnymkryteriumprawdy.Egzegetajestoczywiściewolnywstosowaniuokreślonych
stylówargumentacyjnych,alejesttojedynieswoboda,aniedowolność,oczymnależy
pamiętać.Zauważmybowiem,żezastosowaniemaksymalnejwersjistyludyskursywnego
mogłobydoprowadzićwrodzimychwarunkachniekiedydouchyleniaorzeczenia,gdyż
sąddrugiejinstancjiuznałby(wprzypadkupodniesieniastosownegozarzutu),żesąd
meritiniebyłpewnyrozstrzygnięcia,żedysponowałokreślonymiwątpliwościami,które
powinienbyłrozstrzygnąćnakorzyśćstrony(problemtenobjawiasięprzedewszystkim
wpostępowaniukarnym,zuwaginazasadęzart.5§2k.p.k.).
56
