Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PodJeleniem,czyliwAusteriachczasówBranickiego
wolnyhandelwposiadłościachkościelnych.Takwięc
niebyłaonazwiązanazhandlem,araczejzbywaniem
wkościele,ponieważusytuowanabyłaobokdrewnia-
negokościółkaIV.
AusterieibrowaryBiałegostokuczasówBranickich,
nastawionebyłynienaprzyjezdnych,aleraczejnasta-
łychmieszkańców,którzyobsługiwalidwórhetmański.
Abyłoichsporo:opróczwojskowych,rezydentów,ma-
larzy,budowniczych,muzykówcałarzeszarzemieśl-
ników,służbydworskiejinawetjedenpachołekmiejski,
któryzamieszkiwałprzyulicySuraskiej.Ailebyłotych
austeriiibrowarów.Jeślisięgniemypospisinwenta-
rza,którysporządzonopośmierciBranickiegowlatach
1771-72,towychodziżebyło(czylipłaciłopodatek):16
szynkarzyna38browarów.Propinacyjaskarbowadajesię
wNowym,naBilarze,PodJeleniem,naNowymMieścieczyli
Kleindorfe,uBenedyktainaChoroskiej,wogóle6szynków
skarbowych28.Jużsamataproporcjapowinnadaćwiele
domyślenia.
IchybaBranickacośpodejrzewała,ponieważotrzy-
małatakiliścikodswojegokomisarza:
WliściedoJOPani,26majapisanym,jestwyrażono,
żekarczmapieczurskawregastrachpropinacyjnychnie
znajdujesię.Alebyćmusi,tylkodoniejpodobnoszyn-
kuniedają,leczsuchąarendęŻyddopropinacjipłaci29.
BójkawzajeżdzieAleksanderOrłowski(1777-1832)
Chybadawniejsibiałostocczanie„skubali”hetma-
nowąażmiło,bokiedyposiadłościBranickichprzeszły
wpruskieręce,cispisaliwszystkichŻydównadaliim
nazwiska(1797)V,policzyliinwentarziwyszłoim,że
IV)WmiejscuobecnychzabudowańklasztoruSióstrMiłosierdzia.
V)Naterenachpolskichbędącychpodzaboramiaustriackim
ipruskimnakazanoŻydomprzyjmowanienazwisk.Wzaborze
pruskimregulowałtoGeneral-JudenReglementz1797.Wroku1787
przezzałożenie„IzraelickichKsiągMetrykalnych”obowiązkiem
posiadanianazwiskobjętomieszkańcówwyznaniamojżeszowego.
Nadawalijewimieniulokalnegostarostyurzędnicy.Władze
austriackieipruskiedążącdogermanizacjiŻydów,preferowały
przynadawaniunazwisknazwyosoboweoniemieckimbrzmieniu,
początkowoodimieniaojcanaprzykładMozehson(SynMojżesza),
Dawidsohn(SynDawida).Autorstwobardziejbarwnychnazwisk,
takichjaknaprzykładGoldstein,Stern,Wassermannprzypisuje
sięErnstowiTheodorowiAmadeusowiHoffmannowi,przyczym
zanazwiskaładniejszeuznawanote,którepochodziłyodnazw
metalilubkamieniszlachetnychorazkwiatów;donazwiskmało
prestiżowychzaliczanonazwiskapochodzeniaodzwierzęcegona
karczmjest50!!!Pewniewięcwwiększościbrowarów
poprostuszynkowanopiwo,aleniepłaconoodtego
procederunależnegoszelężnego.MimotegoIzabella
Branickastarałasięoczywiściewmiaręmożliwościpil-
nowaćswoichinteresów.Wkwietniu1797rokupisała:
Mójkomisarzu,jakomdawniejdoniegopisałazobligacyją
abyżadeninteresekonomicznywdobrachbiałostockichbez
Jegowiadomościudecydowanymniebył,takiteraztopo-
nawiamiposyłamMudwakontrakty:jedenoausteriaPod
JeleniemzResursąadrugiodomnaWysokimStoku,ogród
przypasiece,grunta,łąkiimłynAntoniucki.Codokontrak-
tuoausterięPodJeleniem,widzęw1szympunkcietermin
naznaczonydozapłaceniadzierżawyod1gojanuariroku
bieżącego1797,aw3cimpunkciejest,żeResursacomiesiąc
ratamizgórypłacićobowiązujesię,więcjużza4miesiące
zapłatanależysi;czyzapłacono?Ioterminiezapłatyobjaś-
nićmnieproszędokładnie.W7mempunkcienależyprzy-
pomnieć,żebilardwjakimstanieterazbierze,wtakimgo
oddaćpowinienprzywyjściuzkontraktu30.Noproszębył
ibilardzik.Kolejnepojawiłysięwielewiekówpóźniej
wRitzuapotemwPodlasiance.
WiększośćkarczmznajdowałasięnasamymRyn-
ku,bądźteżwjegookolicach;obsługiwałyoneprzy-
jezdnychihandlujących.Wsumiena31miejschandlu
iwyszynkuaż28byłotamwłaśniezlokalizowanych.
Częstoobokkarczmzakładaliswojeinteresypiwowa-
rzyakonsekwentnieoboknichproducencisłodu,no
ibednarze.Przykażdejbramiemiejskiejznajdowałysię
karczmy,któreobsługiwaływjeżdżającychdomiasta.
Ileigdziebyłodawnychbiałostockichausterii,kar-
czmibrowarów.Przywjeździedomiastaodstrony
Wasilkowa,gdziejaksamanazwawskazujeznajdowała
sięBramaWasilkowska,(obecnieSienkiewiczaprzyBiał-
ce)funkcjonowałakarczmażydowskaPodJeleniem:
tynkowana,krytadachówkąusytuowanaprzymościewiel-
kimmurowanymodwuarkadach.Sieńtejkarczmy–stajnia
pruskimmurembudowana,ścianajednakurzeceopadająca.
Wpodwórzuznajdowałysięjeszczedwiestajnie,wozownia,
browarispichlerz,aponadtostudniaidwaogrodywarzyw-
ne31.Idącwkierunkurynkunatkniemysięjeszczena
czterybrowaryikolejnydomwjezdny.Trzebadodać,iż
naprzedmieściubramybyłydodatkowotrzybrowary.
Atakwyglądałtenodcinekmiastawopisiez1844
roku.JadączGrodna(ś)wodległościćwierćmiliodkry-
wasięmiasto,doktóregoprowadzigęstotopolamiobsadzona
droga.(ś)WjeżdżasięztejstronyprzezulicęWasilkowską,
którawdalszymbieguprowadziprzepięknymostmurowany
naBiałej,prostonarynekmiasta32.Nowłaśnie,przywjeź-
dzienarynekpoprawejstronierozlokowałasiękamie-
nicaPodŁosiem.Okołoroku1825właścicielChaimZa-
błudowskirozbudowałposesję,dodającklasycystyczną
kolumnadę.Prawdopodobniejużwtedyorganizowano
wniejlepszeimprezkimiejskie.
NiecowyżejnaroguBojarskiej(Warszawska)iWa-
silkowskiejwjazdzamykałaBramaBojarska.UlicaBojar-
przykładHutstein.Wkonsekwencjionadaniunazwiskadecydować
mogłaczęstołapówkawręczonalokalnemuurzędnikowi.
13
