Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wbiałostockichkarczmach,zajazdachirestauracjach
skabyłatakąspiżarniąmieszkającychnatejulicyludzi,
którzyobsługiwalidwórBranickich.Przykażdejpo-
sesjibyłypodwaogrodywarzywne–jedenodstrony
ulicy,adrugiodstronyrzekiBiałej.Hodowanotam
sporodrobiu,świnek,kózicotamktosobieupodo-
bał.NakońcuulicyBojarskiejznajdowałasięBrama
Pieczurska,którazamykaławiodącaodbramypałaco-
wejulicęZamkową.Ulicata,prowadząckuwiatra-
kowi,przecinałaulicęBojarską,awłaśnienaichrogu
poprawejstroniepatrzącodpałacu,znajdowałasię
AusteriadworskaPodGłowąJelenia–zwanapodznakiem
jeleniejgłowyzrogamibędąca.Askądrogi?Anokamie-
nicętęodbudowanopopożarze,częściowofnansując
zhetmańskiejkiesy,aresztędołożyłpiwniczyBra-
nickiego,właśnieAntoniRogowski,któremuzostała
onaofcjalnienadana3maja1768roku.Pośmierci
hetmanaIzabelaza8.000złodkupiłaprawawłasno-
ściiposiadłościąobdarowałaswojegonieofcjalnego
kochankagenerałaMokronowskiego.Uwilisobietam
niezłegniazdko:Wpodwórzubyłmałybudyneczek,oran-
żeriaizabudowaniagospodarcze,azanimiogródwłoski
zlicznymidrzewamiowocowymi,winoroślami,altanka
istudzienką33.Idealnemiejscedoromansowania.Czyż-
bypałacuimniestarczało?Otóżnie.Izabelakombino-
wałazgenerałemjeszczezażyciamęża.Nocóż,nawet
książęcakrewniewoda,dodatkowoIzabellabyłaod
JanaKlemensanatrzyrazymłodsza.Ichociażpożycie
hetmańskiejparyukładałosiępoprawnie,towielkiego
uczuciatamniebyło.Branickiwiedziałoromansie,ale
widocznietakiukładmupasował,ponieważsammiał
sporoskokówwbok,aodroku1752tojużnastałekom-
binowałzKatarzynąMniszchową.Pośmiercihetmana
MokronowskiożeniłsięzIzabellą,alepotajemnie,aby
niepostradaćzapisanegojejnadobrachhetmańskichdo-
żywocia.Oticałatajemnicakamienicyzrogami(sic!).
Wdawnejkarczmie
Tobyłaekskluzywnadzielnica,którazamieszki-
waliartyściiurzędnicyzdworuBranickiego.Prze-
dłużeniemBojarskiejbyłaulicaNoweMiasto,którą
zamykałaBramaWarszawska.Nazwawzięłasięstąd,iż
dawniejdoWarszawyjeżdżonoviaSolnikiiWojszki.
Zabramąfunkcjonowałbrowarskarbowy,murowa-
ny,krytydachówką,opięciukominach.Mieszkało
tamtrzechpiwowarówibednarz.Naprawoodbra-
myznajdowałsięmostzfgurąśw.Nepomucena.
DalejkulasomSolnickimznajdowałsiękolejnydom
szynkowyNowezwany.Chybamożnabyłotamwpaść
naniezłąkawę,gdyżtakdnia11grudnia1793roku
niejakiBłyszakowskipisałdoPopławskiegosekre-
tarzaBranickiej:AntoniAnderszNowego,którytamże
utrzymujeszynkJOPani,gdzienam,ilewbliskimspacerze
odBiałegostoku,kawędobradają34.Lokaltenbyłchyba
związanyzaktualnąmodą,którazapanowaławsto-
licy,czyliwyjazdynawiejskąkawę.Warszawkajeź-
dziładoUjazdowa,Wilanowa,abiałostocczaniedo
AntoniegoAndersazNowego!
PokrzepienidobrąkawąwracajmyjednaknaRy-
nek.Tuznajdowałysiękolejnedwiebramy.Pierwsza
Choroskazamykałatakowąulicę(dzisiejszaLipowa)
zarazzarynkiemnaprzeciwkodomuPodŁabędziem,
poprawejstronieulicybyłdomwjezdny,zfacjatąod
ulicymurowanąiwystawnąopięciuflarach.Podru-
giejstronieulicytużprzycerkwiausteriawjezdna,na-
danacyrulikowiWłoskiewiczowi(1770).Składałasię
onazdwóchizbmieszkalnychzbudowanychzdrewna
kostkowego,stajnizmurupruskiego,sklepu.Całość
krytabyładachówkąVI.Kolejnabramawieńczyłaulicę
Suraską,zamieszkałąprawiewyłącznieprzezludność
żydowską,któraprowadziłatuteżswójbrowar.Jakna
3.500mieszkańców,tomiejsczwyszynkiembyłosporo.
PodkoniecXVIIIwiekuwliczącym4.000miesz-
kańcówBiałymstokubyło50lokaligastronomicznych,
awAugustowieliczącymniecałedwatysiącemiesz-
kańców21.Natomiast120–tysięcznaWarszawazapra-
szaładoprawietysiącaośmiusetlokali.W2015roku
wWarszawiebyło5206lokaligastronomicznychwtym
1151restauracji35.Jednaknasiprzodkowiechybalepiej
balowali.Przynajmniejstatystycznie!
Nieźlewcałymkrajuprosperowałygospody,któ-
retakpoprawdziebyłydomamipublicznymi.Pokoje
nagodzinywnichwynajmowałytakzwaneślicznot-
ki.Teślicznotkiuprawiającenajstarszyzawódświata,
przysparzaływłaścicielom,opróczmałychkłopotów,
dużychzysków.Takwięc,nawetniektórzymagnaci
iwysocyurzędnicypaństwowiwystawialitakiegospo-
dydlakobietzwanychpowłócznymi.Takjakuczyniłto
generałCzapski,stawiającdrewnianybudynekobok
OgroduSaskiego.Zracjiniepewnejprzyszłościbyłyto
bylejakskleconeprowizorycznekonstrukcje,zwanepo-
toczniebudami.Niestety,ztamtychlatniezachowały
siężadnezapiskimówiąceobiałostockimpółświatku.
Nocóż,niebyłownaszymmieścieżadnejgazety,któ-
rejtożurnaliścizgłębilibytemat.Jednak,jeżeliwWar-
szawiefunkcjonowałytakieinstytucjetozapewnebyły
iwBiałymstokuiokolicachVII.WdobrachBranickich
znajdowałosięjuż5karczemwjezdnych.Otoopisjed-
nejznichwNowejWsi(dobratykocińskie):
VI)Historialubisiępowtarzaćponieważdzisiajznajdujesiętym
miejscuhotelCristal
VII)Szerszychinformacjiotymzjawiskudostarczająnammateriały
prasowezczasówdwudziestoleciamiędzywojennego.
14
