Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Sytuacjaprawnawdowywspołeczeństwieszlacheckimł
opiekunówczyteż,jakwskazujeJacekPielas,faktzwyczajowego
funkcjonowaniaodpowiednichstawekpieniężnych,analogicznych
dopozycjispołeczno-majątkowejrodzinszlacheckich.Zdarzałosię
także,żezawyznaczenieposaguijegowypłatęzewzględunaśmierć
ojcaodpowiedzialnabyławdowa-matka
45
.
Uzyskanieprzezpannęposaguoznaczałoprzejęcieprzezniączę-
ścimajątkuporodzicach,dlategozmuszonabyłaonadosporzą-
dzeniatzw.zapisuabrenuncjacji,napodstawiektóregozrzekałasię
prawadoewentualnegopozostałegomajątkurodzinnego,czyniącto
zazwyczajnarzeczbracilubinnychspadkobierców.Zwyczajten,sze-
rokostosowanywKoronie,przyjąłsięteżnaLitwieiwXVIIIwieku
byłwpowszechnymużyciuwszędzietam,gdziechodziłoowielkie
posagiischedy
46
.
Obowiązkiemrodziców,prawnychopiekunów,bracilubwdo-
wy-matkibyłozgodnezprawemzabezpieczenieekonomiczneko-
bietwdanejrodzinie,czegodokonywanoodpowiednimzapisem.
WWielkimKsięstwieLitewskimzgodniezIIiIIIStatutemobowią-
zekwpisuzabezpieczeniaposaguniewiastyspoczywałnarodzicach
lubopiekunachpanny.Posag,zgodniezzałożeniemprawodawców,
miałzastępowaćcórkomschedęspadkową,awszystkiecórkipowin-
nyotrzymaćtakiesamouposażenie.Wprzypadkubrakurodziców
posagwinienwynosić¼wartościdóbr,którepozostałyporodzicach.
Braciazaśmieliprawododóbrruchomychinieruchomychwwy-
sokości¾owegomajątku.Dobraponieżyjącejmatcedzielonozaś
równomiędzyrodzeństwem,bezwzględunapłeć
47
.
45Por.A.Penkała,Panieńskieochędóstwo…,s.66.Zob.teżJ.S.Bandtkie,Rzecz
oczwartymgroszusiostromzpozostałościoyczysteyprzezbraciudzielanym,„Pamiętnik
Warszawski”1815,t.2,s.3-40;W.Zielecka,Sprawyspadkowemiędzynajbliższymi
krewnymiwsądachiksięgachsądowychWielkiegoKsięstwaLitewskiegowXVI-XVIIIwieku,
[w:]PraktykażyciapublicznegowRzeczypospolitejObojgaNarodówwXVI-XVIIIwieku,
red.U.Augustyniak,Warszawa2010,s.133-142;J.Kuchta,Pozycjamajątkowawdów…,
s.261-267;K.Sulej,MariażemagnackiewXVI-XVIIIwieku…,s.78;J.Pielas,Wdowa-matka
akwestiemajątkowe…,s.173;I.Kulesza-Woroniecka,Rozwodywrodzinachmagnackich…,
s.23;M.Lubczyński,zawieraniemałżeństwprzezszlachtęwświetleintercyzprzedślubnych
oblatowanychwkrakowskichksięgachgrodzkichwlatach1680-1730,[w:]Wesela,chrzciny
ipogrzebywXVI-XVIIIwieku.Kulturażyciaiśmierci,red.H.Suchojad,Warszawa2001,
s.144-145;Zob.teżI.Frużyńska,Intercyzyitransakcjeślubneł,s.176-182.
46Por.J.Pielas,Majątekziemskiiruchomyzamożnejszlachciankiwkońcu
XVIwieku.PrzyczynekdodziejówwygasłejliniiTarłówherbuTopór,[w:]MiedzyWi-
słąaPilicą.Studiaimateriałyhistoryczne,t.5,red.U.Oettingen,Kielce2004,s.307;
T.Zielińska,RozważanianadkwestiąwyposażeniaszlachcianekwWielkimKsięstwieLi-
tewskimwXVIIIstuleciu,KH1989,t.96,z.1-2,s.95.
47Por.E.Dubas-Urwanowicz,Oprawiewświeciekobietł,s.63-64;M.Lubczyński,
zawieraniemałżeństwprzezszlachtę…,s.153.
67
