Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nacjonalistyczneinspiracje
33
państwakolonialnegoodjegonzacofanych”poddanych.Wmiaręupływuczasutaki
stanrzeczyjedyniesiępogłębiał,akolonizatorzybylicorazbardziejzdeterminowa-
ni,abygoutrzymać.Choćzatemnigdyniebyłointencjąadministracjikolonialnej
generowanieetnonacjonalizmówwswychimperialnychgranicach,samfaktizola-
cjimimowolnieprzyczyniałsiędostwarzaniabardzosprzyjającejnacjonalistycznej
mobilizacjipodporządkowanychspołeczeństw.
Zperspektywyhistorycznejazjatyckieformypowstawanianarodówstanowią
dodziśpoważnewyzwaniedlawszelkichpróbgeneralizacjinatematrozwojuna-
cjonalizmuibudowypaństwanarodowego.WAzjiWschodniejwynikatonietyle
zwystępowaniatamugruntowanychetni,ileraczejzsilnejtradycjipaństwowej
Chin,Korei,JaponiiczyWietnamu.Wielowiekowahistoriakażdegoztychpaństw
przyczyniłasiędowypracowaniaogromnegowspólnegodorobkukulturalnego,
wspólnychlegendipamięcizbiorowejominionychwiekach.Niewielkimzmia-
nomuległyteżwciąguostatniegotysiącleciagranicepolitycznepomiędzynimi76.
Chińskieimperium,wprzeciwieństwiedowspółczesnegomuImperiumRzym-
skiegowEuropie,nigdynieuległogłębokiejdezintegracji.Wieleczynnikówległo
upodstawzapewniającychjegowzględnąjednośćkulturową.Ideograficzny,anie
fonetycznyzapisjęzykaumożliwiałpowstaniewspólnegodziedzictwaliterackiego,
niezależnegoodregionalnychdialektów.Wpodobnysposóbupowszechnieniedru-
kusłużyłoumocnieniujęzykaliterackiegoikulturydworskiejwewspólnotachpe-
ryferyjnych,anieautonomizacjijęzykównarodowych,jaktosiędziałowEuropie.
OdczasupanowaniapierwszegocesarzadynastiiQin,awięcodIIIstuleciap.n.e.,
wkrajupostępowałyprocesybiurokratycznejcentralizacji77.Ujednoliconosystem
wagimiar.Wprowadzonojednąmonetę.Nawzórchińskiskonstruowanowspólną
przestrzeńadministracyjnąipolitycznąwKorei(ok.VIIIw.n.e.)iWietnamie(ok.
XIw.n.e.).Zasadniczoodmiennyprzebiegmiałprocesbudowystrukturjednolitego
państwawwyspiarskiejJaponii.Tuostatecznezjednoczeniepolitycznekrajuprzez
TokugawęIeyasustanowiłoukoronowaniewielowiekowegoprocesuintegracjikul-
turalnejireligijnejspołeczeństwa.
Mimowyraźnegorozróżnienianapłaszczyźnieteoretycznejwhistoriieuropej-
skiegonacjonalizmumieliśmydoczynieniazewspółwystępowaniemiwzajemnym
wzmacnianiemsięczynnikówetnosymbolicznychzoddziaływanieminstytucji
państwowych,istnieniezaśjednolitejprzestrzenipolitycznejpomagałokonstruo-
waćjednolitąprzestrzeńkulturową.Wwielupaństwachazjatyckichmieliśmydo
czynieniazpodobnymprocesem,choćrozdziałpomiędzysferąpolitycznąikul-
turowąwydawałsiętuznaczniebardziejprzejrzysty,adominacjasferypolitycz-
nejnadkulturowąwyraźniejsza.Wchińskimdyskursienarodowymnacjonalizm
państwowy(guojiazhuyi)byłijestzawszewyraźnieodróżnianyodnacjonalizmu
76MimożeChinyiWietnamrozszerzyłyznacznieswegranicenazachodzieipołudniukosztem
nbarbarzyńców”.PrasenjitDuara,RescuingHistoryfromtheNationQuestioningNarrativesofModern
China,TheUniversityofChicagoPress,Chicago1997,ss.51-56.
77W.A.Jenner,TheTyrannyofHistory:theRootsofChina’sCrisis,PenguinBooks,London1992,
s.18.
