Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wskrajnymubóstwie24.Wedługdanychz2016r.aż783mlnludziżyjeponiżejmię-
dzynarodowejgranicyubóstwa,tj.zamniejniż1,90USDdziennie,zaśażcoczwarte
dzieckoponiżejpiątegorokużyciamawzrostnieadekwatnydoswojegowieku25.
Pogłębianiesiętychdysproporcjitotylkojedenzprzejawówkryzysuobecnego
paradygmaturozwoju.Oinnychjegoprzejawachbyłajużmowa.Podkonieclatsześć-
dziesiątychpojawiłosięnawetpojęciemaldevelopment(złyrozwój)26.
Zczasemjednakugruntowałosięprzekonanieopotrzebierównoprawnegotrak-
towaniaekonomicznychispołecznychaspektówprocesówrozwoju.Corazwiększą
wagęzaczętoprzywiązywaćdorozwojuspołecznegozorientowanegonaczłowieka
(human-centeredsocialdevelopment).
Jądremkażdejreligiiiszerzejkażdejfilozofiipozostajezawszejakiśsystemwarto-
ści,jakaśprakseologicznieartykułowanaaksjologia.Wartośćjestczymś,oconiejako
zdefinicjitrzebasięstarać,walczyć,awalczyćtobyćgotowymdopoświęceń,doofiar.
Zarównozbiorowość,jakijednostkabezustanniestarająsiędostrzeciopisaćzacho-
waniaspołeczne,któredlabytuwyróżnionychwartościsąistotne.Ustalasięzachowa-
niaaksjologiczniedodatnie(pozytywne)ireakcjedlaistnieniawartościniekorzystne,
ujemne(negatywne).Zachowaniatewyróżniaispołecznieuświadamiapraktykadnia
codziennegoiwszelkadziałalnośćnaukowa.Znamionatychczynówsąkodyfikowane
przezobyczaj,moralność,religięiprawo.Jestrzecząoczywistą,żezbiorowośćodczuwa
koniecznośćstymulowaniazachowańspołeczniepozytywnychihamowaniareakcji
zagrażającychustanowionejhierarchiiwartości.Oddziaływaniemożebyćskierowane
napsychikę,osobowość,środowiskobądź(najczęściejinajlepiej)najednoinadrugie.
Oddziaływaniemnapsychikęzajmujesięszerokopojętapsychologia,zeswymi
wyspecjalizowanymitechnikamipropagandyzjednejstronyorazteoriaminagrody
ikaryzdrugiej.Nagrodaikarajakośrodekoddziaływaniamająswójwymiarindywi-
dualnybądźquasi-indywidualny(np.rodzice-dzieci,wychowawcy-uczniowie)oraz
wymiarspołeczny(tuszczególnieważnajestkarajakoskutekstosowaniaprzymusu
państwowego).
Dyscyplinę,któraposzukujeodpowiedzinapytanie,jakiezachowaniamogą(wsen-
sieskutecznegosterowania)byćzagrożonekarą(penalizowane),azajakieprzysługuje
nagroda,możnabynazwaćpremiologią(biorączapunktwyjścianagrodę)lubpenologią
(biorączapunktwyjściawiększąuczłowiekaskłonnośćdokaranianiżobdarowywania).
Penologiabyłabywięcczęściąpsychologiirozumianąjakonaukowarefleksjanad
sensemuciekaniasiędonagrody(kary)wstymulacji(hamowaniu)zachowań.Wprzy-
padkuzachowańspołeczniedoniosłych(znaczących)mówiłobysięopenologiispołecz-
nej.Tęostatniąnazwaćbymożna,zewzględunajejbinarnośćwyrażającąsięzasadą
nullumcrimensinelegepoenali,kryminologią.
24
Raportorozwojuspołecznym:Polska)95,UNDP
,Warszawa1996,s.28.
25
http:llwww.un.org.pllcel1(dostęp:7.09.2020).
26
J.Danecki,Theconceptofmaldevelopment,w:InsightsintoMaldevelopment.ReconsideringtheIdeaofProgress,
red.J.Danecki,Warszawa1993,s.XIV
.
36
Wprowadzenie
