Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
skierowanymprzeciwkoludziom,zjawiskomlubwartościom,mimożeichistnienielub
posiadaniejestuzasadnioneprzezprawanatury,obyczajimoralność.Niemawątpli-
wości,żekonkwistadorzy,podobniejakkolonizatorzy,toklasycznyprzypadeknieto-
lerancji.Systemnazistowski,jakrównieżsystemrealnegokomunizmubyływswoich
założeniachzdecydowanienietolerancyjne.
Ujawnionokilkaźródełnietolerancyjnegozachowanialubprzekonańczłowie-
ka30.Napierwszymmiejscuwymieniasięignorancję,przedewszystkimdlatego,że
obiektemnietolerancyjnychzachowańidziałańsąludziepostrzeganijakoninni”
,obcy
inieznani.Drugimźródłemnietolerancjijestpoczucieodmienności,któremutowa-
rzyszywyraźnaocenaetyczna,estetycznalubinna,zawszedodatniowartościująca
własnąpozycjęicechy.Kolejnymuwarunkowaniemnietolerancjijestpoczucienie-
pokojuiobawy.Sątopowszechneinaturalneuczuciawsytuacjizagrożeniautratą
wyłącznościbądźprzywileju.Jesttoodmianaspołecznegoiindywidualnegoegoizmu
wywołującegoagresywnezachowaniawobectych,którzysąrealnielubpotencjalnie
źródłemzagrożenia.
Jakokolejneźródłonietolerancjiwymieniasięprzesądy.Przesądy,jakoszczególna
postaćignorancji,różniąsięodniewiedzyuporczywościątrwaniainieusuwalnością
przezobjaśnienie.Najgroźniejszapostaćprzesądówtoteskłaniającedoagresywnych
czynówwobecludziinnychras,narodowościczywyznań.Upodłożaprzesądówleży
bardzoczęstostereotyp,czylizespółcechzgóryprzypisywanychpewnymgrupom.
Stereotypysąopornenaoddziaływaniaperswazyjne,anawetosobiste,sprzecznezni-
mi,doświadczenia.Sątrwałymiuporczywymstanemświadomości,stanowiąteżłatwą
pożywkędlazachowańagresywnychlubconajmniejniechętnych.Źródłemnietoleran-
cjimogąbyćrównieżpewnedyspozycjepsychicznewarunkowanecechamiosobniczy-
mi,takimijakosobowośćautorytarnaodznaczającasięrygoryzmemobyczajowymoraz
skłonnościądostosowaniakar,jakrównieżskłonnościądoprzejawianiaprzekonań
izachowańnietolerancyjnychwobecwszystkiego,cojestsprzecznezwyobrażonym
przeztakąosobęłademspołecznymirzeczowymświata.
Sztywność,schematycznośćobrazuświata,atakżezachwianepoczuciabezpie
-
czeństwatocechyułatwiającepowstawanienietolerancji.Trzebarównieżwskazać
nadyspozycjepsychicznewarunkowaneokolicznościamizewnętrznymi,takimijak:
propaganda,systemwychowania,towarzyskikonwenans
31
.Wszystkieteczynnikimo-
gąkształtowaćosobowośćpodatnąnaprzekonaniaiczynynietolerancyjnewobec
osób,wartościlubgrup.Rzadkozdarzasię,abyaktnietolerancjimiałjednoznacz-
nieokreśloneźródło.Naogółuźródełzachowańnietolerancyjnychspotykamysyn-
dromokolicznościiuwarunkowań,wktórymztrudemdajesięwyodrębnićwielkość
inatężenieposzczególnych,cząstkowychprzyczyn.
30
T.Pilch,Agresjainietolerancjajakomechanizmyzagrożeniaładuspołecznego,w:Pedagogikaspołeczna,
red.T.Pilch,I.Lepalczyk,Warszawa2003,s.430-431.
31
A.Pratkanis,E.Aronson,Wiekpropagandy,Warszawa2003.
Wprowadzenie
39
