Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wielkiezmiany,jakienastąpiływrazzezmianąsystemuwkońculatosiemdzie-
siątych,orazogólnademokratyzacjażyciapublicznegostałysiępunktemwyjściado
ujawnianiazróżnicowanychpostaw,preferencjiiaspiracji.Wrazzezmianąpojawiły
sięnowe,nieznanedotądproblemy:bezrobocie,nędza,brakperspektywdlawielu
młodychludzi.Zgodniezprawamipsychologiireakcjąnafrustracjęjestagresja,kie-
rowanazwłaszczawyraźniewobecmniejszościkulturowych,rasowychispołecznych
32
.
Niektórerozwiązaniawybieraneprzezmłodychludziprowadządodyfuzjiról,dyfu-
zjitożsamości,czemutowarzyszypoczucieizolacjiizagubienia,braksamoakceptacji,
poczuciewstyduiwiny,brakpoczuciakontrolinadzdarzeniami.Niektóregrupymło-
dzieżynawiązujądoideologiinacjonalistycznej,m.in.skinheadówczynarodowców.
GenezyruchuskinheadównależyposzukiwaćwlatachsześćdziesiątychwWielkiej
Brytanii.WPolscepierwsiskinheadzipojawilisięwlatachosiemdziesiątychisąoni
negatywnienastawienidoinnychnarodowości,szczególnieŻydów,Arabów,Cyganów,
Niemców,BiałorusinówiAfrykańczyków.Uzasadnienieswegodziałaniaczerpiązide-
ologiifaszystowskiej,określającsięjakonaziści.Znamiennejest,żewzrostliczebności
grupskinówobserwujesięzwłaszczanaterenachzamieszkiwanychprzezmniejszości
narodowewwojewództwiebiałostockim,legnickim,opolskimikatowickim33.
Upodłożazachowańnietolerancyjnychleżądwaprocesydotyczącepostrzegania
obiektówspołecznychwgrupieipozagrupą
34
.Jedenznichtokategoryzacjaspołeczna,
czylipodziałotoczeniaspołecznegonapewneklasyzewzględunajakieśkryterium,np.
kategoryzowanieludzinienależącychlubnależącychdowłasnejgrupynanmy”inoni”
.
Drugiprocestodeindywiduacja,czyliuproszczeniereprezentacjiobiektówspołecznych
polegającenaodebraniuimcechjednostkowych.Odnosisięonozarównodoutraty
poczuciawłasnejtożsamości,jakidoutratytożsamościindywidualnejinnychosób
dlapostrzegającego.Podstawowąfunkcjąkategoryzacjispołecznejjestuproszczenie
reprezentacjiświataspołecznego,wtymokreśleniewłasnejprzynależnościgrupowej,
niekonieczniejednakpodnoszeniepoczuciawłasnejwartościczyosiąganiepozytyw-
nejtożsamościgrupowej.
Różnicowaniuspołecznemutowarzyszynaogółfaworyzowaniegrupywłasnej,
apoznawczemanipulacjesłużąceobroniepoczuciawłasnejwartościmogąpolegać
nazmianiekryteriówporównywaniaspołecznego.
Zezjawiskiemdeindywiduacjiwiążesięobniżenienormatywnejkontrolinad
zachowaniemiwefekciewyzwalaniesięzachowańspołecznienieakceptowanych.
Deindywiduacjęrozumianąjakoutratęwłasnejodrębnościtraktujesięjakomecha-
nizmpośredniczący.Wykazano,żedoczynnikówwystępującychwsytuacjigrupowej,
którewywołujązwiększenieliczbyzachowańnieakceptowanychspołecznie,należą:
32
E.Kube,Przestępczośćmłodocianychzużyciemprzemocy.Możliwościiszansejejzapobiegania,Warszawa
1997.
33
E.Aronson,Człowiekistotaspołeczna,Warszawa2001.
34
E.Orlik-Marciniak,Agresywnośćgrupsubkulturowych,w:Psychologiarozwiązywaniaproblemówspołecz-
nych,red.J.Miluska,Poznań1998.
40
Wprowadzenie
