Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ll7lWnikaniewirusówdokomórki
Każdywirusmakilkamiejsc,któreumożliwiająmu
rozpoznaniespecyficznychreceptorównapowierzchni
komórki.Wprzypadkuwirusówmającychosłonkę
białkowo-lipidowąfunkcjętęczęstopełniąglikopro-
teiny,np.gp120uwirusaHIVwiążesięzcząsteczką
CD4limfocytówTpomocniczychlubmakrofagów.
Uwirusów,któreniemająosłonki,bezpośredniozre-
ceptoremmogąwiązaćsiębiałkakapsydu,np.białko
włókienkaadenowirusawiążesięzreceptoremCar5.
Rozpoznanieprzezdanegowirusaspecyficzne-
goreceptoralubreceptorównapowierzchnikomór-
kiumożliwiainicjacjękolejnegoetapu,związanego
zpenetracjąwirusadownętrzakomórki.Receptory
częstotworząwbłoniekomórkowejskupiska-mikro-
domeny.Wiązaniewtychmiejscachwirusa,indukuje
sygnalizacjękomórkową,prowadzidozmianystruktu-
rybłonykomórkowejitymsamymaktywnieinicjuje
endocytozęiwnikaniewirusadownętrzainfekowanej
komórki.
Wyjątkiemsąwirusyroślinneorazgrzybówidroż-
dży,któreniewymagająreceptoraidostająsiędownę-
trzakomórki,gdynastąpimechaniczneuszkodzenie
ścianykomórkowejprzypomocywektorów,takichjak
np.owady(więcejwrozdz.5).Sposóbzakażaniaprzez
wirusykomórekbakteryjnychjestopisanywrozdziale7.
Wprocesiewnikaniawirusówistotnąrolęodgry-
wająrównieżkonwertazyprobiałkowe(PC,ang.pro-
proteinconvertases),doktórychnależąm.in.:furyna,
PC1/3,PC2,PACE4,PC4,PC5/6,PC7,PCSK9iSKI-1.
Enzymytemajązdolnośćrozszczepieniaiaktywowania
nietylkobiałekkomórkowych,alerównieżwiruso-
wych.Wielewirusówwykorzystujefurynęiinnekon-
wertazyprobiałkowe(PC)wregulacjimechanizmu
ichwnikaniadokomórekizakaźności.Wprocesie
tymncięciu”iaktywacjiulegająnajczęściejglikopro-
teinyosłonkiwirusów,np.białkoSkoronowirusów,H
(hemaglutynina)wirusagrypylubwprzypadkuwiru-
sówbezosłonkowych,białkakapsydów,np.L1wi-
rusaHPV
.Obróbkaproteolitycznaprzezkonwertazy
probiałkowepromujewiązanieifuzjęcząsteczekwi-
rusazkomórkamidocelowymi,atakżezwiększaich
zakaźnośćipatogenność.
21
1.7.2.Penetracja–wnukanuewurusów
dokomórku
Wirusmożewniknąćdokomórkinadwasposoby:
przezbezpośredniąfuzjęosłonkiwirusazbłonąkomór-
kowąlubnadrodzeendocytozy.Wyjątkiemsąniektóre
pikornawirusy,któremajązdolnośćformowaniaporów
wbłoniekomórkowej,przezktórewprowadzająswój
materiałgenetycznydownętrzakomórki(rys.1.31).
Nadrodzefuzjiwnikająnp.retrowirusy(HIV)iher-
peswirusy.Większośćwirusówwykorzystujejednak
mechanizmykomórkoweiwnikadokomórkinadro-
dzeendocytozy.Związaniewirusazodpowiednimre-
ceptoremnapowierzchnikomórkiindukujesygnaliza-
cjękomórkową,coprowadzidopowstaniawgłębienia
wbłoniekomórkowejiutworzeniepęcherzykaendo-
cytarnego,którywewnątrzkomórkiprzekształcasię
wendosom.Wendosomachczęstodochodzidood-
płaszczeniacząstekwirusowych,anastępnienukleokap-
sydwirusalubjegomateriałgenetycznysąuwalniane
docytoplazmy.Mechanizmtegoprocesurównieżza-
leżyodtegoczywirusmaotoczkębiałkowo-lipidową
czynie.Wirusymająceosłonkę,najczęściejuwalniają
docytoplazmynukleokapsydwirusanadrodzefuzji,do
którejdochodzipomiędzyosłonkąwirusowąabłoną
endosomalnąwyzwalanąprzezniskiepHwewnątrz
endosomów.Wprocesietymważnąrolęodgrywająpep-
tydyfuzyjnewystępującewglikoproteinachosłonki,
którychaktywnośćjestindukowanawwynikuzmian
konformacyjnychpodwpływemniskiegopHwendo-
somie.Wprzypadkuuwalnianiazendosomówwiru-
sów,któreniemająosłonki,opróczniskiegopHważną
rolęodgrywalizapęcherzykaendocytarnegolubtwo-
rzenieporówwbłonieendosomów.NiskiegopHdo
penetracjiniewymagająm.in.pikornawirusy(takie
jakwiruspolio)iwirusypolioma(rys.1.31).
Wirusymogąkorzystaćniezjednego,alezwielu
szlakówendocytarnych,abyefektywnieinfekować
komórki.Zewzględunaróżnicewwielkościpęche-
rzykówendocytarnych,wmechanizmieichpowstawa-
niaorazrodzajupobieranychcząstekmożnawyróż-
nićkilkarodzajówendocytozy:endocytozęzależnąod
klatryny,endocytozęzależnąodkaweolin,makropino-
cytozęifagocytozę.Najnowszebadaniawykazały,że
wirusymogąwnikaćrównieżnadrodzeendocytozy
niezależnejaniodklatryn,aniodkaweoli,np.wirus
HPV16(rys.1.32).
Wendocytoziezależnejodklatryn–CME(ang.
clathrin-mediatedendocytosis)niezbędnajestobec-
nośćklatryny-białkaopłaszczającegoiuczestniczą-
cegowtworzeniupęcherzykówendocytarnych-CCV
(ang.clathrin-coatedvesicles).Wprocesietymwyróż-
niamydwaetapy-błonowyorazwewnątrzkomórko-
wy.Wpierwszymetapiedochodzidozwiązaniawirusa
zodpowiednimreceptoremnapowierzchnikomórki.
Poutworzeniukompleksówwirus-receptornastępuje
ichprzegrupowanieizagęszczeniewodpowiednich
miejscachnabłoniekomórkowej,gdziedochodzirów-
nieżdonagromadzeniaklatrynyodstronycytoplazmy.
Wtychmiejscachbłonakomórkowaulegawpukle-
niu,któreotaczakoszklatrynowy.Dopowstania
