Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wwojnie,postrzeganejzperspektywyantropologicznejjakorytuał,krewprzele-
wanaprzezmężczyznwwalcetworzyiumacniabardzosilnemęsko-męskieihomo-
społecznewięziwspólnotowe
55
.Wdalszejczęścitychrozważańpokażętona
przykładachtekstówliterackich.
WgłośnejksiążceRytuałykrwiBarbaraEhrenreichprzekonywała,żewojnamoże
byćdoświadczeniemekstatycznym,odwołujesiębowiemdopierwotnychzachowań
instynktowych,ajednocześniewprowadzawekstraordynaryjnyiwpewnymsensie
sakralnyporządekrzeczywistości;dziękiniejstajesięmożliwywprzypadkumęż-
czyznakttransgresjiodstatusuofiarydostatusuwojownika(myśliwego),ana-
stępniedostatusuplemiennegobądźnarodowegobohatera
56
.Męskaprzemoc,na
ogółcenzurowanarygorystycznieprzezkulturę,wtymprzypadkuzostajepodda-
nagloryfikacjianawetsakralizacji.Wojna,wktórejmężczyźnidokonująnajwyż-
szejofiaryzwłasnegożycia,stanowidlanichźródłoprestiżuiuzasadnieniespo-
łecznejdominacjinadkobietamialbonadtymimężczyznami,którzyniezajmują
sięrzemiosłemwojennym.Przelanawwalcekrew,otrzymaneranyiponiesiona
śmierćwynoszążołnierzydoranginarodowychmęczennikówiświętych.George
L.Mossewykazał,żechrześcijańskasymbolikairytuałbyłydośćpowszechnie
wykorzystywanedouświęceniażyciaiśmierciżołnierzypodczaspierwszejwojny
światowej
57
.Ileżnatoprzykładówznajdziemywhistoriipolskiejkultury(mesja-
nizm!)–szczególniewodniesieniudoofiarkolejnychpowstańnarodowychoraz
drugiejwojnyświatowej.Bynieszukaćdaleko,sięgnijmypoprzykładnajbardziej
banalny,flszkolny”:flKiedysięwypełniłydni/iprzyszłozginąćlatem,/prostodo
niebaczwórkamiszli/żołnierzezWesterplatte”
58
.
RogerCailloisdostrzegałścisły,choćniejednoznaczny,związekmiędzywojną
aświętem
59
.obatefaktyspołecznesąjakbydwiemastronamitegosamegomeda-
lu–jasnąiciemną.Zachodziłamiędzynimitazasadniczaróżnica,żeawersczyli
świętojestzawszecelebracjążycia,arewersczyliwojnaprzeciwnie–celebracją
śmierci.Alepozatymmożnajeuznaćzarodzajflparoksyzmuspołeczeństwa”,
szaleństwawytrącającegozmonotoniiirutynyżyciacodziennego.Przyczym(ijestto
tezapostawionatrochęnawyrost)religijne,mityczneświętobyłobyflparoksy-
zmemspołeczeństwapierwotnego”,anowoczesna,masowawojna–flparoksyzmem
społeczeństwawspółczesnego”.obamającharakterżywiołowy,wywrotowy,
epifanijny,alejednocześniewpisująsięwuniwersalnyporządekmityczno-
111111
55
Ibidem,s.173.
56
B.Ehrenreich,Rytuałykrwi,przeł.P.Kołyszko,Warszawa2001.
57
G.L.Mosse,ConfrontingtheNations:JewishandWesternNationalism,Waltham,Mass.1993.
Napodobnytemattakżeksiążkategoautora:FallenSoldiers...
58
K.I.Gałczyński,Wierszezebrane,wyborudokonałaK.Gałczyńska,przedmowaA.Gron-
czewski,Warszawa2003,s.268.
59
R.Caillois,Wojnaisacrum,[w:]idem,Człowiekisacrum,przeł.A.TatarkiewicziE.Burska,
wyd.II,Warszawa2009.
30
