Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
-kosmogoniczny.GdybysięodwołaćdoterminologiiRudolfaotto,możnabypo-
wiedzieć,żewojna–takjakjąpostrzegaCaillois–jestrodzajemdoświadczenia
numinotycznego,któremutowarzysządwamisteria:tremendumifascinans
60
:
Imwiększyzachodzikontrastmiędzyłagodnościąpokojuastraszliwągwałtow-
nościąwojny,tymwiększaszansa,żezafascynujeonachórfanatykówinatyleza-
straszyinnych,byopuszczającbezradnieręce,przyznalijejjakąśfatalną,obez-
władniającąmoc.Dlategowłaśniejakiśekstatycznykultwojnyzbiegasięwczasie
zmomentem,gdyosiągaonanajwiększenasileniegrozy
61
.
Wojna,czynawetjejzapowiedźiprzygotowaniadoniej,wzbudzaskrajnezbio-
roweemocje,zarazemprzerażaifascynuje.Przyczymtowarzyszytemunajczę-
ściejsegmentacjaspołeczeństwawedługkryteriumpłci.Przykładudostarczacho-
ciażbyflarchetypiczny”tekstpolskiejliteratury,czyliPanTadeusz.Wojennetremen-
dumkładziesięcoprawdawyraźnymcieniemnasielanceżyciaszlacheckiegowSopli-
cowie
62
,aleMickiewiczowski,odnarratorskiokrzykflWojna!Wojna!”(Ks.XI.Rok1812,
w.49)
63
,przejawfascinans,świadczyocałkowiciezrozumiałymwtamtychokolicz-
nościachflparoksyzmiespołeczeństwa”,oentuzjazmieoczekiwaniananadejście
flbogawojny”,czyliNapoleona.Dokonujesięprzytejokazjiswegorodzajupola-
ryzacjaspołeczeństwawarunkowanapłcią:
Bitwa?gdzie?wktórejstronie?–pytająmłodzieńce,
Chwytająbroń;kobietywznosząwnieboręce;
Wszyscy,pewnizwycięstwa,wołajązełzami:
flBógjestzNapoleonem,Napoleonznami!”(w.67-70)
otopolski,romantycznywariantopowieściozbiorowymHektorzeizbiorowej
Andromasze,opowieścirozgrywającejsięwmitycznymSoplicowiewroku1812.
Zachowaniamającharakterrytualny:młodzimężczyźnichwytajązabroń,kobiety
roniąłzy.Pojawiasiętakżeflówmąż”(Ks.I.Gospodarstwo,w.894)
64
,Przewodnik,Wy-
bawiciel,Mążopatrznościowy.Wzbioroweemocjewpisujesiępowszechnainie-
wzruszonawiarawzwycięstwo.Sąsiadującezesobąrodyszlacheckiemogłysię
111111
60
R.otto,Świętość:elementyirracjonalnewpojęciubóstwaiichstosunekdoelementówracjonal-
nych,przeł.B.Kupis,Wrocław1993.
61
R.Caillois,Wojnaisacrum…,s.230.
62
Możnatoteżpowiązaćztym,oczympiszeAnnaopacka:flidyllicznyświatSoplicowajest
bezustanniepodszytyniepokojem,konfliktem,sporem.Sporem,którymateżswoją»matrycę«
konstrukcjisłownej,zahaczającejoagonistycznyrytuałkulturoralnych,oustalonykompozy-
cyjnyschematprzebiegukłótni”(A.opacka,Oralneresiduumw„PanuTadeuszu”AdamaMic-
kiewicza,[w:]eadem,Trwanieizmienność:romantyczneśladyoralności,Katowice1998,s.73.
63
A.Mickiewicz,PanTadeusz,oprac.S.Pigoń,Wrocław-Warszawa-Kraków1994,s.479.
64
Ibidem,s.70.
31
