Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
CZĘŚĆI
stanowipodnietędlaartystycznejaktywności.Przebywaniepozakrajemdajedystans,
duchowąswobodę,wyjątkowąokazję.
Gombrowiczowskiespojrzenienastatusemigracyjnegopisarzatymróżnisięodwi-
zjiCiorana,żeautorFerdydurkemanamyśliosobowościsilne,talentyniewątpliwe,
którychutrataojczyznyniewtrącawchaos,aoderwaniesięodgrupy,środowiska,wiary
niejestrównoznaczneznicością;nadmiarwolnościniewywołujeparaliżutwórczego
utych,którzysązdolnidopokonanialękuprzedniąiuwolnieniasięodkurczowego
trzymaniasięprzeszłości,odstrachuprzedwszelkązmianą.
Utrataojczyznyniewtrąciwanarchiętylkotego,ktoumiesięgnąćgłębiej,pozaojczyznę,
dlaktórychojczyznajesttylkojednymzobjawieńwiecznegoiuniwersalnegożycia.Utrata
ojczyznyniezakłóciwewnętrznegoporządkujedynietych,którychojczyznąjestświat16.
Gombrowiczprzyznawał,żeniejestłatwobyćpisarzemnamiaręemigracji,bo
tojestmiarazupełnejprawiesamotności,którejmożetowarzyszyćprzerażeniewłas-
nąsłabościąiogromemzadań.Cioranowskiejrozpaczy,ucieczceodświatawświatek
iwparodięprzeszłości,przeciwstawiałwysiłek,oswojeniesięznowąskaląludzkiego
istnieniaisprostaniejejwymaganiom.
WświetledoświadczeńCzesławaMiłosza
BliskimyśleniuGombrowiczabyłCzesławMiłosz.Emigracjabyładlaniegoproble-
memindywidualnym.Kwestiąwiernościnietylenarodowejwspólnocie,narodowym
wartościom,ileswemutalentowi,sobie,swejwyjątkowości.
Spełnianie„paktudiabelskiego”17,czyliobowiązkówdyplomatycznychwsłużbie
rząduPolskiLudowej,pogłębiałowewnętrznądysharmonięmoralnąMiłosza,„szcze-
rawściekłośćopromieniałajegorozliczneobowiązki”18.Uzyskanieazylupolitycznego
uwładzfrancuskichnapoczątku1951rokuwprowadziłogonadrogępolitycznegoemi-
granta,skazanegonadolęwygnańcazkraju.
Ztakimstatusemniełatwosięgodził.Obcemubyłozwłaszczaemigracyjneśrodowi-
skolondyńskie,którezresztąodpłacałomupięknymzanadobne:nazywanogo„piewcą
bierutowskiejPolski”19,„poputczikiem”20,bolszewickimagentem,pozbawionymtalen-
tucynicznymkarierowiczem21.
Byłbezpieniędzy,bezpracy.Honorariaz„Kultury”byłyskromne,awspółpracy
zRadiemWolnaEuropapodejmowaćniechciał,bomusięniepodobało„biciewpa-
triotycznybębenikropienieświęconąwodą”22.Samsięzmagałzeswoimupadkiem,jak
nazywałdolęuchodźcy,którawymaga„zdrowiakonia,witalnościaligatora,nerwów
16Tamże,s.66.
17Słowawcudzysłowieza:CzesławMiłosz,Rokmyśliwego,Paryż1990,s.119.
18ParafrazafragmentuwierszaCzesławaMiłoszaDoJonatanaSwifta.
19CzesławMiłosz,Abecadło,Kraków2001,s.40.
20Zob.SergiuszPiasecki,ByłypoputczikMiłosz,„Wiadomości”4XI1951.
21Zob.RenataGorczyńska(EwaCzarnecka),Podróżnyświata.RozmowyzCzesławemMiłoszem.Ko-
mentarze,Kraków1992,s.247–253.
22CzesławMiłosz,Abecadło,s.201.
