Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
CZĘŚĆI
zbrojnegoiotwartejwalkipolitycznej,oczekiwaćzwycięstwasiłświatowejdemokra-
cjinadsiłamiświatowegototalizmu.Emigracjawinnaprzyjąćobowiązekprowadze-
niawalkiwkażdejformie,jakajejbędziedostępnaiwywołanaprzezwarunkirozwoju
politycznegoEuropy,dopoświęceniasięwwalcezbrojnejwłącznie,jeślitakazajdzie
okolicznośćipotrzeba.
Jeżelipowojennąemigracjęnazywał„emigracjąwalki”,tonietylkozewzględuna
jejniedawnążołnierskąprzeszłość,którąbardzowysokocenił(zarównotęwszeregach
IIKorpusu,jakiwArmiiKrajowej).Walkąteżnazywałwłączaniesięwsprawyeuro-
pejskie,wiązanielosówpolskichzlosamiEuropy,stałepilnowanie,bysprawapolska
nieschodziłazporządkudziennegospraweuropejskich.„WalkaoniepodległośćPolski
tojednocześniewalkaojejprzynależnośćdoeuropejskiejwspólnotykulturalnej”15.
WśródsłównajczęściejużywanychprzezTerleckiegojestsłowo„moralność”.
Dźwiga„całymoralnyciężarklęski”16,jest„próbącharakterów[…],próbąmoralnądla
jednostekidlazbiorowości”17,„Tylkoemigracjaookreślonymstandardziemoralnym,
osurowejmoralnejopinii[…]zdolnaspełnićswojezadanie”18,„Politykamusibyćmo-
ralna”19.
TerleckiprezentowałsięjakosurowyKatonstawiającyprzedemigracjąwymaga-
niaetyczne.„JeszczetrochęizrobisięzniegoemigracyjnySawonarola”–pokpiwał
AndrzejBobkowskiwliściedoJerzegoGiedroycia20.PodobnieMelchiorWańkowicz:
„NiemogęsięnigdyzmusićdoczytaniaTerleckiego.Odrzucamniepięknoduch,który
sięzakułwpancerz.MachakoncerzemiśpiewaBogurodzicę”21.
SprawykulturypozostawaływcentrumuwagiTymonaTerleckiego.Pojmowałją
–najogólniejrzeczujmując–wtensposób:„Kulturawnajgłębszejistocieswojejnie
jestniczyminnymtylkorealizacjąokreślonegowcielaniaideałuwżycie”22.
Owłaściwedlaniejmiejsceupominałsięwielokrotnie.Często,wróżnysposób,do
tejkwestiipowracał.Zkilkupowodów.Dlatego,żewidział,iżniemaonapełnychwa-
runkówrozwojuwkraju.Powtóre–niebyładoceniananaemigracji,a„kulturaemigra-
cyjnamożezaważyćwśmiertelnejrozgrywceotreśćkulturypolskiej,azatemosamą
polskość”23.A„niemożnaoczekiwaćpolitycznejprężnościodwychodźstwabiernego
kulturalnie”24.Chodziłomuopolskieszkoły,książki,pisma,teatry,ruchartystyczny.
WreferacienaIIZjeździeOgólnym„NiepodległościiDemokracji”14–16marca1952
rokupt.ZagadnieniakulturalnewwyzwolonejPolsceprzedstawiłtrafną,popartąfak-
tamianalizęzmianzachodzącychwpolskiejkulturze,wpolskimżyciukulturalnym
wkrajupo1948roku.
Pozatym–dostrzegałrównieżkryzyskulturynaZachodzie,gdziepanujezamętpo-
jęć,zmieniającesięocenypoddanesąkoniunkturzepolitycznej,wopiniispołecznejnie
madobrejorientacji,którędyprzebiegagranicamiędzyświatamiWschoduiZachodu
15TymonTerlecki,Emigracjanaszegoczasu,s.244.
16Tamże,s.129.
17Tamże,s.177.
18Tamże,s.134.
19Tamże,s.168.
20JerzyGiedroyc,AndrzejBobkowski,Listy1946–1961,wybrał,opracowałiwstępemopatrzyłJanZie-
liński,Warszawa1997,s.23.
21JerzyGiedroyc,MelchiorWańkowicz,Listy1945–1963,Warszawa2000,s.147.
22TymonTerlecki,Emigracjanaszegoczasu,s.160.
23Tamże,s.148.
24Tamże,s.214.
