Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Interpretacjastatystyczna
5
Interpretacjastatystycznawprowadzapewienrodzajnieokreślonościdomechaniki
kwantowej,ponieważnawetjeśliznanejestwszystkoto,coteoriamadopowiedzeniana
tematcząstki,czylijejfunkcjifalowej,tonadalniemożnazpewnościąprzewidziećwyniku
prostegoeksperymentupolegającegonazmierzeniupołożeniacząstki.To,cowprowadza
całamechanikakwantowa,tostatystycznainformacjanatematmożliwychwyników.Ta
nieokreślonośćbyłagłębokoniepokojącazarównodlafizyków,jakifilozofówibudzinatu-
ralnewątpliwościcodotego,czyjesttofaktnatury,czyteżwadateorii.
Załóżmy,żemierzępołożeniecząstkiistwierdzam,żeznajdujesięonawpunkcieC4.
Pojawiasiępytanie:gdzieznajdowałasięcząstkatużprzedwykonaniempomiaru?Istnieją
trzywiarygodneodpowiedzinatopytanieisłużąonedoscharakteryzowaniagłównych
szkółmyśleniaonieokreślonościkwantowej:
1.Postawarealisty:cząstkaznajdowałasięwC.Zpewnościąwydajesięrozsądne
ijesttoteżreakcjazalecanaprzezEinsteina.Zauważjednak,żejeślijesttopraw-
da,tomechanikakwantowajestteoriąniepełną,ponieważcząstkabyłanaprawdę
zlokalizowanawC,amechanikakwantowaniebyławstanietegopotwierdzić.Dla
realistynieokreślonośćniejestfaktemnatury,aleodzwierciedleniemnaszejigno-
rancji.Jaktoująłd’Espagnat:„pozycjacząstkinigdyniebyłanieokreślona,to
eksperymentatorpoprostunieznałjejpołożenia”5.Oczywiście?niejesttu
wszystkimidozapewnieniazupełnegoopisucząstkipotrzebnedodatkowein-
formacje(znanejakozmiennaukryta).
2.Postawaortodoksy:cząstkitaknaprawdęnigdzieniebyło.Tosamaktpomiaru
wymusiłnacząstce„zajęciepołożenia”(aczkolwiekniemamyodwagizapytać,jak
idlaczegocząstkazdecydowałasięnapunktC).Jordanstwierdziłwnajbardziej
zdecydowanysposób:„Obserwacjenietylkozakłócająto,comazostaćzmierzone,
leczwręczwytwarzająwynikłZmuszamy[cząstkę]dozajęciaokreślonegopoło-
żenia”6.Takiepodejście,nazywaneinterpretacjąkopenhaską,jestzwiązane
zBohremijegozwolennikami.Wśródfizykówbyłotozawszenajczęściejakcep-
towanepodejście.Zauważjednak,żejeślijestonopoprawne,towakciepomiaru
jestcośbardzoosobliwego.Coś,coniezostałodokładniejwyjaśnioneprzezpra-
wiestolatdyskusjiidebat.
3.Postawaagnostyka:odmówodpowiedzi.Niejesttowcaletakgłupie,jaksięwyda-
je.Wkońcu,jakisensmożemiećformułowanietwierdzeńostaniecząstkiprzed
pomiarem,gdyjedynymsposobemnasprawdzenie,czymaszrację,jestwłaśnie
dokonaniepomiaru,któregorezultatniejestjużtym„przedpomiarem”?Metafi-
zyką(wpejoratywnymtegosłowaznaczeniu)jestmartwieniesięocoś,coznatu-
ryniemożezostaćprzetestowane.Paulipowiedział:„Nienależyjużwięcejmę-
czyćsięzproblem,októrymniewiadomo,czynawetistnieje,podobniejakze
starożytnympytaniem,iluaniołówjestwstanieusiąśćnaczubkuigły”.7Przez
4
Oczywiścieżadenprzyrządpomiarowyniejestidealniedokładny.Mamnamyślito,żecząstkazostała
znalezionawpobliżuCzdokładnością,którąumożliwiasprzęt.
5
Bernardd’Espagnat,Thequantumtheoryandreality,ScientificAmerican,listopad1979,str.165.
6
ZacytowanewbłyskotliwymartykuleautorstwaN.DavidaMermina,Isthemoontherewhennobody
looks?,PhysicsToday,kwiecień1985,str.38.
7
Ibid.,str.40.