Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XVIII
Wstęp
problemodziedziczyłośredniowiecze.Wcześnifilozofowiechrześcijańscypod
wpływemPlatonaineoplatonizmu,sądzili,żepowszechnikisąrealnymibytami,
istniejącymisameprzezsię,niezależnieodumysłówiodrzeczyjednostkowych.
Jednak,wprzeciwieństwiedoPlatona,uważali,iżtebytyniesąniestworzone
isamoistne,leczswojeistnieniezawdzięczająBogu.Dyskusjarozgorzałaznową
siłąwXIiXIIwieku.
KanonikwCompiègne,Roscelin(ok.1050-ok.1122),byłzdania,żepoję-
ciaogólneniemajążadnegobytupozanaszymiumysłami.Nieistniejąrównież
wprzedmiotachindywidualnych,wszelkiebowiemistnienierzeczywistema
charakterwyłączniejednostkowy.Twierdziłteż,żerodzajeigatunkisątosło-
wa,wyrazy(voces),anierzeczy.Słowazaśtopoprostuwypowiedzianedźwię-
ki(flatusvocis).StanowiskoRoscelinazostałopotępionenasynodziewSois-
sonswroku1092,przedewszystkimzpowodujegotwierdzenia,iżtrzyosoby
TrójcyŚw.sątrzemaodrębnymibytami.PonieważzpismRoscelinazachował
sięjedyniejegoListdoAbelarda,niemożemybyćdokońcapewnijegotwier-
dzeń,gdyżznamyjegłówniezwypowiedzijegokrytyków,głównieAbelarda.
AlenaskrajnośćsformułowańRoscelinaodpowiedziałdrugąskrajnościąWil-
helmzChampeaux,głosząctezę,żejedyniepowszechnikmarealneistnienie
ijestwpełniobecnywkażdejposzczególnejegzemplifikacjisamegosiebie.
Jednostkowośćtychegzemplifikacjijesttylkoprzypadłościowąodmianąisto-
tyrodzajowej.WilhelmteżspotkałsięzmiażdżącąkrytykąAbelarda,pod
wpływemktórejparokrotniezmieniałsweteorieopowszechnikach,wkońcu
jednakdałzawygranąiusunąłsięwzaciszeklasztorneopactwaśw.Wiktora,
którezczasem,zaHugonaiRyszarda,stałosięsłynnąszkołąfilozoficzno-
mistyczną.Abelardnatomiastprzeciwstawiającsięobuskrajnymstanowiskom
RoscelinaiWilhelma,twierdził,żeuniwersaliaistniejąjednocześnie,jakoidee
wumyśleBożym(anteres);jakowspólnenaturyprzysługującewielusubstan-
cjomjednostkowym(inrebus);ijakopojęciaogólne,tworzoneprzezumysł
ludzki(postres).Universaleestsermo=powszechnikjestsłowem,alewprze-
ciwstawieniudopogląduRoscelina,Abelardpojmowałsłowoniejakobyt
fizyczny,voxRoscelinazastępowałsłowemwjegorelacjidotreścilogicznej,
słowem-znaczeniem.
Rozważanialogiczno-językowestanąsięwreszcieprzedmiotemwielkiego
sporumiędzydialektykąiliteraturą,konfliktu,któryrozpocząłsięwwieku
XII,aoryginalneodzwierciedlenieznalazłwpołowieXIIIwieku,wgrote-
skowympoemaciesatyrycznym,napisanymwjęzykustarofrancuskimprzez
