Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
FilozofiaXIIwieku
XXIII
PodstawowymźródłembyłTimajosPlatona,przełożonyjedyniewefrag-
mencie(17A–53B)iskomentowanywIVwiekuprzezChalcydiusza,atakże
komentarzMakrobiuszadocycerońskiegoSnuScypiona,zprzełomuIViVw.
PodsamkoniecXIIw.doszłydotegodziełaArystotelesa,Ptolemeuszaiin-
nychuczonychgreckich,wzbogaconekomentarzamimyślicieliarabskichiży-
dowskich.Obrazświata,jakiwyłaniałsięztychtekstów,opisywanoikomen-
towanoniezliczonąilośćrazy.Zawierajągotraktatyfilozoficzneiteologiczne,
„popularnonaukowe”dziełaencyklopedyczne,awreszciedziełaliterackie.
PrzypomnijmykrótkowizjęzawartąwTimajosie.PunktemwyjściadlaPla-
tonajestwtymdialoguzagadnienieładupaństwowegoinajlepszejformyrzą-
dzenia.Ijedno,idrugiemożnaosiągnąćjedyniewtedy,gdyzbadamynajpierw
naturęczłowieka,tozaśstaniesięmożliwetylkowówczas,kiedyprzedmiotem
naszychrozważańuczynimykosmos.Wszechświaticzłowiek–makro–imi-
krokosmos–sązesobąściślepołączone,zostałyzaprojektowanewedługtego
samegoplanu.Kosmospowstałwedługboskiegomodeluijestdoskonały
natyle,nailedziełoodwzorowanemożebyćdoskonałewporównaniuzeswym
boskimwzorem.Tu,naziemi,wszystko,coistnieje,powstajezczterechżywio-
łów(elementów):ognia,powietrza,wodyiziemi.Ziemiamieścisięwsamym
środkuwszechświataiotaczająsiedemsfer,wktórychumieszczonesąplanety,
orazsferaósma,podtrzymującagwiazdystałe.Naziemi,wstrefiepodksięży-
cowej,wszystkojestzmienne,zniszczalne,przemijające.Ciałaniebieskiesązaś
nieprzemijająceiniezmienne.Poruszająsiępoorbitachkolistychi,zdaniem
Platona,sąobdarzonedusząikierowanerozumem.Ludzkiumysłniemoże
wpełniogarnąćistotystworzenia.Ciałoludzkienależydosferyprzemijalności,
aleduszamaswąojczyznęwyżejinaszespojrzeniewinnosiękierowaćwstronę
królestwawiecznychgwiazd.ZtakąwizjąwszechświataPlatonłączyłpostulaty
etyczne:zkomplementarnościmakro-imikrokosmosuwynika,jegozdaniem,
koniecznośćoparciamoralnościnaporządkukosmosu.Najdoskonalszymetycz-
niebędziewięcdziałaniezgodneznaturąiświadomepodporządkowaniesię
kosmicznemuładowi.Jakwidać,wplatońskimobrazieświataprawiewszystko
byłodoprzyjęciadlachrześcijan,aprzedewszystkim:pojęciewszechświatajako
doskonałegoładuwypływającegozideiboskiej;porządekhierarchiczny–im
bardziejkugórze,tymbliżejtego,conajwartościowsze;odpowiedniośćmakro-
imikrokosmosu.Pozostawałojedyniedopracowaniewątków,októrychmówi
Biblia,aktórychbrakowałouPlatona.Stądteżtylejestwśredniowieczuko-
mentarzydoKsięgiRodzaju,mającychzaceldopasowanieobrazusześciudni
