Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XXIV
Wstęp
stworzeniadogreckiejkoncepcjiwszechświata.Wdwunastymstuleciuośrod-
kiem,wktórymdokonywanonajciekawszychpróbłączeniaobukoncepcji,wizji
zawartejwTimajosieztreściąGenesis,byłaszkoławChartres.
WkręguideiżywychwszkolewChartrespowstałoteżwXIIwiekudzieło
oniebagatelnymznaczeniu,którecieszyłosięwśredniowieczuwielkąpopular-
nością.ByłatoKosmografiaBernardaSilvestris(fragmenttegodziełaznajduje
sięwniniejszejantologii,szerzejodzieleijegoautorze–s.130).WizjaBernar-
daodbieganiecoodbiblijnegoobrazustworzeniaświata.Przedewszystkim
niemauniegoopisustworzeniaświataexnihilo,jestwydobyciegozpierwot-
negochaosu,zistniejącejbezładnejpierwszejmaterii,coprzypominadzieło
platońskiegoDemiurga.Człowiekzaśpowstajewsposóbnaturalny,utworzo-
ny,podobniejakicałyświat,zczterechelementów,alejużnieprzezBoga
bezpośrednio,tylkoprzezPhysis–symbolprawprzyrody.Jednaknajważniej-
szemożewpoemacieBernardasąsłowaUranii(władczyniciałniebieskich)
skierowanedoupersonifikowanejpostaciNatury:Idź,Naturo,japójdęzatobą,
gdyżniemożezabłądzić,ktodążytwymśladem.Zdanietomożnaodczytaćjako
kluczdozrozumieniaistotyprzemian,któreprzynosizesobąwiekdwunasty.
StopniowocorazwięcejludzibędzieprzyłączaćsiędoorszakuNatury,coraz
większejsiłybędzienabieraćprzekonanie,żeniemożezabłądzićnikt,komu
onawskazujedrogę.Jejprawaichęćichpoznaniabędąwytyczaćkierunki
rozważańfilozoficznychibadańnaukowych.
Wszystkietekosmologicznewątkiobecnewdwunastymstuleciusąowo-
cemsilnychiróżnorodnychwpływówplatonizmu,aściślej–„platonizmów”.
ObokbowiemgłównychtematówrodemzTimajosa,pojawiająsięwmyślidwu-
nastowiecznejwątkibardziejneoplatońskie,jakrównieżmotywyneopitagorej-
skie.WątkówtychdostarczająprzedewszystkimstaleczytanetekstyBoecjusza
(BoecjuszodczytywałTimajosapoprzezkomentarzProklosa,iwtymodczytaniu
powstawałswoistyneoplatonizmzelementamiarystotelizmuimotywamineo-
pitagorejskimi).AlenietylkodziełaBoecjusza(zwłaszczaPocieszeniejakiedaje
filozofia)wrazzChalcydiuszowymTimajosemstanowiąfundamentplatonizmu
dwunastegowieku.Tenplatonizm(bądźplatonizmy)stanowibardzoszcze-
gólnąmieszaninę,wktórejwłaściwieniesposóbprecyzyjnierozróżnićmiędzy
elementamiwywodzącymisiębezpośredniozTimajosa,awątkamipochodzą-
cymiodinnychautorów,bardziejlubmniejuwikłanychwtradycjęplatońską.
„Platońscy”autorzydwunastegowiekuniejednokrotniewbardzooryginalny
sposóbprzetwarzającałątęobfitątradycjęhellenistyczną,atakżewczesnych
