Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XII
KamilPiskała
radykalnepoglądyspołeczne10.Dotegoradykalnegoskrzydła„Zetu”
zaliczałsięrównieżWojciechowski,od1892rokuwchodzącyzresz-
tąwskładCentralizacji(czyliswoistegozarząduorganizacji).Czułsię
wówczas,jakwspominałpolatach,zarazem„narodowcem”isocjali-
stą,choćjegosocjalizmbyłdalekiodkanonówmarksizmuirygoryzmu
teoretycznego.
Socjalizmnarodowcówbyłpolskiegopochodzenia,czerpałzpismipro-
gramówdemokracjipolskiejnaemigracji,miałpodkładwięcejuczucio-
wyniżrozumowy,byłbowiemprotestemsercaprzeciwkokrzywdzie
ludzkiejiwypływałzpragnieniadźwignięciaiuszczęśliwieniawszystkich.
Naszepraktycznepostulatyniebyłysformułowane.[…]Nasza„klasowość”
ograniczałasiędopiętnowaniapanówobojętnychnalosojczyznyifabry-
kantówponiewierającychrobotnikiem[…]11.
Kierującpracamiwarszawskiegokołastudenckiego„Zetu”,Woj-
ciechowski,zgodniezeswoimipoglądami,corazwiększynaciskkładł
naprowadzenieagitacjiipracyoświatowejwśródrobotników.Wtrak-
ciezebrańkółekrobotniczychcorazczęściejstykałsięrównieżzdzia-
łaczaminielegalnychpartiisocjalistycznych—ZwiązkuRobotników
PolskichorazZjednoczeniaRobotniczego.Ideowobyłomuwówczas
znaczniebliżejdoZjednoczenia,dystansującegosięwobecmarksistow-
skiejortodoksjitamtegoczasu,kładącegowiększyakcentnamoralny
wymiarideisocjalistycznejorazpopierającegonajważniejszydlaze-
towcówpostulat,czyliodbudowęniepodległejPolski.Zanamową
KazimierzaPietkiewiczaWojciechowskiwkrótcewstąpiłdoZjedno-
czenia,stającsięszybkojednymznajczynniejszychjegodziałaczy
10WświetleuchwałzałożycielskiegozjazduZwiązkuMłodzieżyPolskiejcelemorga-
nizacjimiałobyćm.in.rozwinięciewśródmłodzieżyinteligenckiej„żywego,prowadzą-
cegodoczynuwspółczucia[…]dlaupośledzeniaikrzywdtakcałegonarodupolskiego,
jakioddzielnychjegoklasijednostek”,atakżeupowszechnianie„przeświadczenia
oszkodliwościobecnychstosunkówspołeczno-politycznych”idążeniedo„podnosze-
niakulturalnegomaspracującychpolskich”.Dopierotzw.drugiZet,któregorozwój(po
kilkuletnimokresiestagnacji)datujesięod1898r.,pozostawałwścisłychstosunkach
zLigąNarodowąiideowobliskibyłideologiinacjonalistycznej,rozwijanejprzezjej
przywódców—ZygmuntaBalickiegoiRomanaDmowskiego(por.PrzemysławWain-
gertner,Konspiracjatrzechpokoleń.ZwiązekMłodzieżyPolskiej„Zet”iruchzetowy
(1886-1996),WydawnictwoUŁ,Łódź2017,s.23inast.).
11StanisławWojciechowski,Mojewspomnienia…,cz.1,s.57-58.
