Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XIV
KamilPiskała
oodbudowęniepodległego,republikańskiegoidemokratycznegopań-
stwapolskiego,wramachktóregomożliwebędziepóźniejrealizowanie
głębokichreformspołecznych,prowadzącychwdalszejperspektywie
douspołecznieniagospodarki.PPSmiałabyćkontynuatorkądziewięt-
nastowiecznejtradycjipowstańczejizarazempartią,którareprezen-
tującinteresy„maspracujących”,wyrażawsposóbnajpełniejszy—
wbrewtwierdzeniomprzedstawicieliśrodowiskzachowawczychiklas
uprzywilejowanych—interespolitycznycałegonarodu.
Walkataklasowaodzwierciedliłasiętakżeiwdążnościachpolitycz-
nychróżnychwarstwspołecznychnaszegokraju.Naszeklasyposiadające
przeciwstawiająwprawdziewzrastającejświadomościmaspracujących
sztandarjednościnarodowej.Sztandarten,któryzresztąwszędzieprze-
czyfaktycznemuukładowistosunkówspołecznych,dziśnieposiadajuż
nawetiunaspozorów,bypokryćsobąnędzęicierpieniamas.
Naszebowiemklasyposiadającejasnoiwyraźniezaznaczajądziśwszę-
dzierezygnacjęzdawnychroszczeńpolitycznych.Świadometego,że
masypracująceupomnąsięwinteresachkrajuosterrządówpolitycz-
nych,łącząsiędziśoneznajezdnikiem,byprzyjegopomocyzachować
sweprzywilejenadpracąludową.NigdyTargowicaniebyłatakotwar-
tą,jakjestdzisiaj,kiedynadciałemznękanegouciskiemkrajuwystępuje
unasnascenęcynicznypanslawizm,któryRosjimazapewnićniezaprze-
czoneiwieczneprawociemiężenianaszegonarodu14.
Szczególnieostryprzebiegpodczaszjazdumiaładyskusjawkwe-
stiistosowaniaprzezsocjalistówmetodterrorupolitycznego.Sama
ideasięgnięciapoprzemocjakonarzędziepodważaniaistniejącego
statusquo,aleteżjakosposóbnainspirowaniedodziałaniaapatycz-
nychdotychczaswarstwludowychlubjakoinstrumentsamoobrony
ruchurewolucyjnegocieszyłasięwśródówczesnychkonspiratorów
pewnąpopularnością.Jejrzecznikamibyłowieluanarchistów,rosyj-
scyNarodnicy,alerównieżczęśćdziałaczysocjalistycznych,zwłaszcza
wkrajach,wktórychaparatpaństwaprowadziłbezpardonowąwalkę
zwszelkimipróbamirobotniczejsamoorganizacji.Wojciechowskipod-
czaszjazduparyskiegookazałsięjednymznajbardziejstanowczych
14SzkicprogramuPolskiejPartiiSocjalistycznej,w:Polskieprogramysocjali-
styczne1878-1918,zebrałiopatrzyłkomentarzemhistorycznymFeliksTych,Książka
iWiedza,Warszawa1975,s.250-251.
