Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WybraneproblemywschodniegopograniczaPolskiwobecwyzwańwspółczesności
mówićokategoriiwewnątrzkulturowej.Zazwyczajwystępujewobrębie
społecznościlokalnych,któretworządanązbiorowośćpogranicza.Wtym
sensiepograniczestanowisamoistnąwspólnotękulturową,którącechuje
określonyporządeknormatywnyiaksjologiczny25i
Zbezpośredniegoujęciaczykoncepcjipograniczatworzysięokreślo-
nakultura.Pograniczewtakimujęciunadajesensiogromnąwartośćna
obszarach,naktórychkrzyżująsięróżnesposobywidzeniaświata,od-
czuwaniaireagowanianazastanezjawiska,orazkreujesięstylisposób
tworzenianowejsytuacjispołecznej.Obecnośćkulturypograniczasama
wsobieniejestjeszczepełniąwartości.Stajesięwówczas,gdyjednostka
uzmysłowisobieodrębnośćotaczającejrzeczywistościizechcejąprzyjąć,
bywzbogacićpierwiastkikulturowe,którefunkcjonująoboksiebie.Nictak
człowiekanierozwijajakpoznanieinnychdoświadczeńipoglądównaza-
sadziepełnejswobodyiszacunkudlainności.
Przyjmującanalitycznezestawienieistotowychelementówpogranicza
wzakresiekultury,możemywyodrębnićkilkazagadnień,którewzasadni-
czysposóbcharakteryzująokreślonąrzeczywistość:
•WwarunkachpograniczaważnośćzostajenadanakategoriiΠinno-
ści”,ponieważtoinnakulturaodsłaniapełnięigłębięinnychkultur,
wtymwłasnej.Jesttojedynysposóbzobaczeniasiebie,swojejkultury
wzwierciadleinnychpoglądówiznaczeń.Obcowaniezinnąbądźin-
nymikulturamidajemożliwościpraktycznejnaukitolerancji.
•Pograniczeukazujepolifonicznośćiwielogłosowośćspołeczności.
Jesttorodzajdialogu,któryrealizujesięwciągłymodnoszeniusiędo
siebie.
•Byciewkulturzepograniczatotrwanienakrawędziachrzeczywisto-
ścikulturowej,którainspirujedoaktywnościwcelupoznawaniaiob-
cowaniawdynamicznymsystemiezmian.Jesttowychodzeniezjed-
nolitościkuwielościwsystemierównorzędnychpodmiotówizasad.
•Człowiekskazanyjestnaciągłewyboryiciągłewartościowanie.Taki
charakterżyciaodkrywaprawdęoczłowiekuojegoideachczywar-
tościach.Jesttociągłewystawianieczłowiekanapróbę.
•Opowiedzeniesięzazłożonościąpograniczatozgodanawspółistnie-
nieróżnychsądówwartościujących,którapogłębiawrażliwośćnaod-
miennysposóbbyciaiżycia26.
Najczęściejporuszanymaspektemopisupograniczastająsięproblemy
narodowościowe,czylistrefakontaktudwulubwięcejzbiorowościetnicz-
nych.Naobrazkażdegopograniczanarodowościowegobezpośredniwpływ
mająaspektyhistoryczne,społeczne,polityczneczykulturowe,natomiast
niekażdepograniczejestpograniczemnarodowościowym.Prowadzenie
analizibadańterenowychwzakresiepograniczynarodowościowychjest
25
I.Bukowska-Floreńska,Pograniczejakokategoriawewnątrzspołecznaiwewnątrzkulturowa[w:]T
.
Smolińska(red.)Pograniczejakoproblemkultury,InstytutFilologiiPolskiejUniwersytetuOpolskiego,
26
Opole1994,s.165-166.
Por
.S.Uliasz,Okategoriił,s.5-16
16
