Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Pograniczejakokategoriabadawcza-różnorodnośćstanowiskteoretycznychiempirycznych
ną,tymbardziejzdecydowanieodczuwasięobcośćwobecinnychgruptego
samegorzędu”31i
Wpodobnym,antropologicznymwymiarzeukazanajestproblematyka
badańprzezV.Krawczyk-Wasilewską.Wspomnianaautorkawyróżniatrzy
kryteria:Πgeograficzne,genetyczneikulturowe,uwypuklającprzytym
problematykęmentalności.Mentalnośćwedługautorkiwynikazpoczucia
tożsamości,którewarunkujeświadomekształtowaniepoglądówskłada-
jącychsięnaobrazwłasny(Πmy”).Stanmentalnościczęstobywaodzwier-
ciedleniemharmoniizkontekstemprzestrzenno-geograficznymidys-
harmoniiczyteżkontrastuzinnymigrupamietnicznymi(Πoni”).Badania
zatemnadmentalnościąpowinnykoncentrowaćsięwokółjejnaturalnych
ikognitywnychgranic,przyuwzględnieniuaspektugeograficznego,naro-
dowego,etnicznego,ideologiczno-politycznego,społecznego,religijnego
iestetycznego”32.
Niebagatelnąpracęwzakresiesystematyzacjiiporządkowaniazagad-
nieńmetodologicznych-szczególniewzakresiebadańempirycznych-wy-
konałaM.Zielińska,którawyodrębniłanastępująceobszarybadawcze:
1.Codzienneżyciemieszkańcówpogranicza.Wtymobszarzecelowe
będziezasygnalizowaniekoncepcjiA.Sadowskiego,któryprzed-
stawiłzmianyfunkcjimiastawobecmieszkańców.Wprocesieprze-
obrażeniamiastaprzygranicznegowpogranicznewspomnianyba-
daczprzedstawiłtrzyetapyprzejścia,którecharakteryzująsięswoją
wyjątkowościąispecyficznością.Wzakresietegoobszarunależylo-
kalizowaćbadaniarodzinnapograniczuimłodzieżyzamieszkującej
pograniczeorazukazywaćproblemytakiejakbezrobocie,przemoc
czynarkomania.
2.Stereotypyikierunkiichprzeobrażeń.Takatematykabywabardzo
częstopodejmowanaprzezsocjologówsystematycznieprowadzą-
cychbadaniaempiryczne.Niemalnakażdympolskimpograniczu
wostatnimdziesięcioleciuzostałyprzeprowadzonebadania,które
ukazaływyobrażeniePolakówoinnychnarodachinaodwrót.Tego
typubadaniasącennymźródłemwiedzyoprocesachzachodzących
napograniczach.
3.Tożsamość,osobowośćczłowiekapogranicza.Specyfikątegoobsza-
rubadawczegojestokreślenielubprzedstawieniecechΠczłowieka
pogranicza”.Wtymaspekciewyróżniasiędwieskrajnepostawy.
JednąznichjestkoncepcjaW.Pawluczukaokreślanajakoradykalizm
pogranicza.Przyczynąukształtowaniasiętakiejpostawyjestkom-
pensacjapoczuciaperyferyjnościizagrożeniatożsamościetnicznej
czyreligijnej.Zupełnieprzeciwnyobrazczłowiekapograniczaprzed-
stawiaJ.Nikitorowicz.Jesttoczłowiek,któryposiadawysokipoziom
31
E.Nowicka,Badanieł,s.15.
32
V
.Krawczyk-Wasilewska,„My”czy„Oni”?Zproblematykimetodologicznejbadańpogranicza,[w:]A.
Staniszewski,B.Tarnowska(red.)Folkloripogranicza,WydawnictwoWSPwOlsztynie,Olsztyn1998,
s.18.
19
