Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przydzielonoosobomrolewięźniówlubstrażników.Badanitakmocnosięwniewczuli,żeeksperyment
trzebabyłoprzerwaćpokilkudniach,bosytuacjawymknęłasięspodkontroliistudencidopuszczalisię
wyjątkowookrutnychiponiżającychpraktykwobecswoichkolegów.Zebranewczasieeksperymentudane
pozwoliłysformułowaćteorię„banalnościzła”,wedługktórejdobrzyludziewodpowiednichwarunkach
sąwstaniedopuszczaćsięwyjątkowookrutnychczynów.
RównieżbadaniaRobertaA.Barona(1976,za:Aronson,Wilson,Akert,1997)wskazująnaogromne
znaczeniesytuacji.Wjednymznichmierzono,jaksytuacyjnewzbudzanieempatiiwpływanaagresję.
NaulicachNowegoJorkusprawdzano,czypojawianiesięosobyniepełnosprawnejpośródsamochodów
stojącychwkorkachwpływanapoziomagresjidrogowej.Wynikitegoprostegoeksperymentupokazały,
żenawetnieznacznamanipulacjamożeznaczącopodwyższyćpoziomempatii,gdyżkierowcytkwiący
wkorkuzachowywalisięmniejagresywnie.
Wielebadańzzakresupsychologiispołecznejpotwierdzakoncepcjęwpływuczynnikówsytuacyjnych
naempatię,acozatymidzie–nazachowaniapomocowe(prospołeczneialtruistyczne).Weksperymencie
„dobrySamarytanin”,prowadzonymprzezC.DanielaBatsonaiJohnaDarleya,badano,jakpośpiech
wpływanapomaganieinnym.Wynikipokazały,żeosoby,któresięspieszyły,owielerzadziejpomagały
poszkodowanymwwypadkusamochodowymniżte,którenieodczuwałypresjiczasu(Aronson,1995).
Wielebadańzpsychologiispołecznejwskazujetakżenainneczynnikiwpływającenapoziomempatii,takie
jakpoczuciewiny,zakłopotanieczynastrój(Miller,2009).
Istniejezatemszeregczynnikówzewnętrznychoddziałującychnazdolnośćempatii:związanych
zobecnościąinnychosób,poczuciemkontroli,odpowiedzialnościączywzbudzanymiprzezosobyisytuacje
emocjamispołecznymi,jakpoczuciewinyczyzakłopotanie.Empatianiejestwięcwświetletychdoniesień
cechąstałą,alewłaściwościąsilniepodatnąnazewnętrzneczynnikispołeczne2.
Wlatach50.XXwiekuwpraktycepsychologicznejzacząłsięwyłaniaćnowynurt,usytuowanywopozycji
dopsychoanalizyibehawioryzmu.Wkręguzainteresowańteoretykówiterapeutówznalazłysiępomijane
dotejporymożliwościizdolności,takiejak:twórczość,miłość,Ja,obiektywność,autonomia,tożsamość,
odpowiedzialnośćczyzdrowiepsychiczne.Programpsychologiihumanistycznejbyłwięcwynikiem
negatywnejselekcjiprzedmiotubadania,dokonanejprzezdotychczasowąpsychologię.Jednymzwybitnych
przedstawicielitegonurtubyłCarlC.Rogers,któryswojąszkołęterapeutycznąopierałwdużejmierze
nazdolnościempatii(Rogers,1951).
TeoriaRogersabazujenafilozofiifenomenologicznej,wktórejzachowaniasądeterminowaneprzez
sposóbpostrzeganiarzeczywistościprzezjednostkę,adecydującąrolęwtymprocesieodgrywaempatia.
Badaczoparłsięnawłasnychdoświadczeniachterapeutycznych,zdobytychwrelacjachzklientami,ina
swojejfilozoficznejkoncepcjinaturyczłowieka.Wierzył,żeczłowiekjestznaturydobryorazposiada
unikalnązdolnośćdoaktualizacjiiurzeczywistnianiawłasnegopotencjału,będącegopodstawąrozwoju.
Tendencjadosamoaktualizacjimożesięwyrażaćnaróżnesposobyijestzeswojejnaturydobra.Terapeuta
tenzauważyłtakże,żejeślijegopacjencidoświadczaliempatii(np.wtrakcieterapii),toproces
rekonstrukcjiistabilizacjipsychicznejzachodziłowieleszybciejiskuteczniej.Jednocześniezaobserwował,
żedoświadczaniewdzieciństwieobojętnościzestronyinnychosóbprowadzidoznacznegospowolnienia
rozwojuosobowości(Rogers,1951).
MetodaterapeutycznaRogersapolegałanastworzeniuatmosferyzrozumieniaiakceptacji,atakże
wymagałaotwarciasięnaprzeżyciapacjentaijegoreakcje.Abyterapiabyłaskuteczna,powinnyzostać
spełnionetrzyniezbędnewarunki,nazywaneczasemtriadąRogersa:kongruencja(spójność,zintegrowanie
terapeuty,copowoduje,żejestpostrzeganyjakoosobaautentyczna),bezwarunkowaakceptacjaiempatia.
Klientdoświadczającytakiejatmosferywrelacjizterapeutąmożeuzyskaćwglądwswojeproblemy,
uwalniaćswójpotencjał,aprzeztorozwijaćsięzgodniezzasadąaktualizacji.
MimożemetodaterapeutycznaRogersaskupiałasięnaempatiijakoczynnikuskutecznejpomocy
terapeutycznej,jejwpływnadalszebadanianadempatiąwykraczałdalekopozazastosowania
terapeutyczne.OdsamegopoczątkuRogersnietylkotraktowałempatięjakometodęterapeutyczną,lecz
takżekładłnacisknaklinicznebadanieempatiiorazkonstruowanieskaldojejmierzenia.Postrzegałjąjako
centralnykonstruktwterapii,któryniedotyczyjedynietechniki,interwencjiczysposobureagowania
nawypowiedziizachowaniapacjenta,alejestcałościowympodejściemdodrugiegoczłowieka.
Tazorientowananaklientametodaistotnieróżniłasięodkoncepcjianalitycznych,bazujących
