Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
CharakterXVIIstulecia
Tegorodzajupytaniamogązachęcićdozadawaniapytańofilozoficzneźró-
dładzisiejszegomyśleniaoemocjach.Niniejszaksiążkaopisujepewneaspekty
przełomu,jakidokonałsięwmyśleniuoemocjachwXVIIwieku.Abywyja-
śnić,naczymówprzełompolegał,należywpierwpowiedziećkilkasłówna
tematźródełicharakteruówczesnejfilozofii.
Naźródłasiedemnastowiecznejmyślifilozoficznejskładałysiętrzynurty.
Popierwsze,wciążsilna,opartaprzedewszystkimnafilozofiiArystotelesaiśw.
Tomaszascholastyka.Podrugie,odkrywanenanowoodczasówodrodzenia
alternatywneszkołyfilozoficznestarożytności-m.in.epikureizm,platonizm,
sceptycyzm.Potrzecie,spadekpoodrodzeniuwpostacilicznychtakzwanych
nowychfilozofii.Jednocześnienależymówićowpływierodzącejsięnowocze-
snejnauki,azwłaszczamatematyki,geometrii,mechanikiinaukprzyrodni-
czych.FilozofowieXVIIstuleciaenergicznieprzystępujądobudowaniako-
lejnychnnowych”koncepcji,czyniątojednakinaczejniżichodrodzeniowi
poprzednicy.Wcześniejowartościdanejkoncepcjistanowiłoprzedewszyst-
kimto,żebyłastarożytnalubpoprostudawna3.Refleksjasiedemnastowieczna
zachowałaszacunekdoprzeszłości,jejprzedstawicieleuważalijednak,żewie-
dząoświeciewięcejniżpoprzednicy,żewyprzedzająichpodwzględeminte-
lektualnym,politycznym,ajużwszczególnościnaukowymitechnologicznym4.
Wzwiązkuztym,poszukującwłasnejdrogimiędzywielomadostępnymi
wizjamirzeczywistości,filozofowietegoczasustaralisięsformułowaćkryte-
rium,któremogłobysłużyćpoznaniuprawdy.Podczastychposzukiwańdo-
konaliwmyśleniuprzełomu.Opublikowanaw1637rokuRozprawaometo-
dzieRenéDescartes)a(1596-1650)oznaczabowiemsymbolicznerozstaniesię
zcharakterystycznymdlascholastykówprzekonaniem,żekryteriumprawdy
pochodzispozaczłowieka,ajejźródłemjestznajdującysięnaszczyciehierar-
chiibytówBóg.Owymkryteriumjestodtejporyczłowiek.Nadobreprzestaje
onbyćwidzianyjakoogniwołańcuchabytówistajewcentrumzainteresowa-
niatego,coDescartesjakopierwszyokreśliłmianemnaukioczłowieku,hu-
manascientia.WmiaręjakBógprzybierapostaćcorazmniejosobową,acoraz
bardziejfilozoficzną,indywidualizmlubwręczsubiektywizmstajesięsposo-
bemnaszukaniedrogiwśródkonkurującychautorytetówtradycji5.Tozkolei
mafundamentalneznaczeniedlamyśleniaoemocjach.
3StephenMenn,TeIntellectualSetting,w:DanielGarber,MichaelAyers(red.),TeCam-
bridgeHistoryofXVIICenturyPhilosophy,t.1,CambridgeUniversityPress,Cambridge1998,
s.74.
4AlanRyan,OnPolitics,PenguinBooks,London2013,KindleEdition,s.411.
5Por.LeszekKołakowski,ŚwiatopoglądXVIIstulecia,w:tegoż(red.),FilozofaXVIIwieku:
Francja,Holandia,Niemcy(s.7-44),PaństwoweWydawnictwoNaukowe,Warszawa1959,s.28.
12
