Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
XVIIstulecieiemocje
Najednejzrycinwopublikowanymw1617rokuzbiorzepracEmblematapo-
litica(Emblematypolityczne)PeteraIselburga(1568-1630)widaćunoszącą
sięnatlepanoramymiastarękę,którawżelaznychszczypcachtrzymaser-
ce.Affectuscomprime-hamujafekty,głosiłacińskasentencja6.Zkoleifilozof
Jean-FrançoisSenault(1599lub1604-1672)opublikowałw1641rokuporad-
nikDel’usagedespassions(Oużywaniunamiętności).Namiętnościsąnhy-
drami,podnoszącymityległów,ilesięimobetnie-piszeSenault.-Sąjak
Anteusze,czerpiącysiłęzesłabości,powstającyjeszczesilniejsi,gdysięich
pokona”
.Należytraktowaćjenjakgalerników”
,którzyzawszepozostającwłań-
cuchach,nużywająswoichramiontylkodoporuszaniawiosłami”
,ipatrzećna
niejaknanajgorszychwrogów7.OpróczdziełaSenaultamniejwięcejwtymsa-
mymczasieukazałysiępodobne:ThePassionsoftheMindinGeneralThomasa
Wrighta(1604)iLesCharactèresdespassionsMarinaCureaudelaChambre
(pięćtomówwydanychwlatach1640-1662)8.
TematemocjiporuszanybyłwXVIIwiekunietylkowzbiorachsymbolicz-
nychrycinipopularnychporadnikach.Przenikaonówczesnąsztukę.Widaćto
choćbywmalarstwieartystówniderlandzkich,takichjakDirckvanBaburen,
JanVermeeriRembrandtHarmenszoonvanRijn.Licznenawiązaniadoemo-
cjiznajdziemywsiedemnastowiecznejrzeźbie,czegoprzykłademmogąbyć
dziełaGiovanniegoLorenzoBerniniego(1598-1680):BłogosławionaLudwika
AlbertoniczyEkstazaśw.Teresy.Emocjestanowiłyteżważnymotywwliteratu-
rzepięknej-wymownymtegoprzykłademjestCydPierre)aCorneille)a(1606-
1684)ipolskapoezjabarokowa,choćbyautorstwaKaspraTwardowskiego
(1583lub1592-1641)iJanaAndrzejaMorsztyna(1621-1693)9.
Temattencieszyłsięrównieżpowszechnymzainteresowaniemfilozofów.
JakpisałLeszekKołakowski:
6ArthurHenkel,AlbertSchöne,Emblemata:HandbuchzurSinnbildkunstdesXVIundXVII
Jahrhunderts,Metzler,Stuttgart1996,s.1029f.
7Jean-FrançoisSenault,Del’usagedespassions,VveJ.Camusat,Paris1641;wyd.ang.:Te
UseofthePassions,przeł.HenryCarey,EarlofMonmouth(1649),TextCreationPartnership,
AnnArbor,MI-Oxford2003,https://quod.lib.umich.edu/e/eebo/A59163.0001.001?view=toc
(dostęp:6.12.2017).Cytatyzpracdotychczasniepublikowanychwj.polskim,jeśliniezaznaczo-
noinaczej-przeł.K.Wigura;wnawiasachkwadratowychumieszczonosłowalubwyrażenia
dodaneprzeztłumaczkęlubtłumacza.
8TomasWright,TePassionsoftheMindinGeneral(1604),red.W
.WebsterNewbold,
Garland,NewYork1986;MarinCureaudelaChambre,Lescharactèresdespassions,Paris1648,
http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k57589n(dostęp:6.12.2017).
9Por.JadwigaSokołowska(oprac.),Iwodmianachczasusmakjest.Antologiapolskiejpoezji
epokibaroku,PaństwowyInstytutWydawniczy,Warszawa1991;ZbigniewKuchowicz,Człowiek
polskiegobaroku,WydawnictwoŁódzkie,Łódź1992;JanuszTazbir(red.),PolskaXVIIwieku.
Państwo,społeczeństwo,kultura,WiedzaPowszechna,Warszawa1969.
13
