Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zarazemwskazanieprzezwybitnegodydaktykanastopniowaniesiłyoddziaływaniaautorytetuodłatwo
ulegającychmudzieci,przezwzrostkrytycyzmuiosłabienierolitegowpływu,ażdosugestiijego
nieobecnościczy„zanikuwszelkichautorytetów”(Okoń,2001,s.32).Wostatniejkwestiichodzizapewne
ozanik„oficjalnych”autorytetówczyinstytucjonalnychroszczeńdoautorytetuwramachsystemuedukacji,
anieautorytetówrealnieuznanych,np.przezzrewoltowanąmłodzieżkontestacjiz1968roku.Każdapróbasił
prowadzonawaurzewalkifundamentalnejaksjologicznieczyżyciowo,musibyćjakośautorytarna
iafirmującakultnowychautorytetów(takbyłowParyżuw1968roku:Sartreczysłynne„trzyM:Marks,
Mao,Marcuse”).Zwyklepopełniamybłąd,odbierającbuntwobeclokalnieczytymczasowodostępnych
autorytetów,jakoodrzuceniewszelkichautorytetów,jakobrakzapotrzebowaniananie.Tymczasemmamy
zwykleprzejawnienawiści,jakozranionejmiłości,gdziesiłaodrzuceniadostępnychautorytetówjest
symptomembrakuspełnienianamiętnejichpotrzebywinnymwydaniu,nawetperwersyjnymczy
autodestrukcyjnym.
Automatycznegoprzejściaod„poglądów”wdanejkwestii(tu:autorytetu)do„dyskursu”pozwalającego
jąproblematyzowaćzpewnościąniema,trzebajednakprzedzierającsięczytylkoprzechadzającwśródtych
pierwszych,szukaćimpulsówprzybliżającychszansenaodkrycieiukonstytuowanietegodrugiego.Nie
twierdzę,żeudasiętowniniejszymtekście.Innejdrogijednakchybaniema.Więcruszajmyniądalej.
Punktemwyjściaokazałsięuznanyzakoniecznyprzeglądnapięćwsporachoobecność,status,dobór,tryb
afirmacjiiopisfunkcjiautorytetów:autorytetówczy„autorytetów”wsferzepublicznejwpraktyce
komunikacyjnejkomentatorówżyciapolitycznego.
Najpierwpodejmętropmyśleniaoautorytecieiautorytarnościwszkolefrankfurckiej,wykorzystującmyśl
ErichaFromma,MaxaHorkheimeraorazTheodoraAdorna.Potempodążęwgłąbwybranychprób
problematyzowaniaautorytetu,śledzącujęciaHannahArendt,Hansa-GeorgaGadameraiZygmuntaBaumana,
adalejosobnoprzywołując,analizowanejużprzezemniepodinnymkątem,rozważaniaczołowego
przedstawicielaostatniegopokoleniafrankfurtczykówJürgenaHabermasa.Następnienaróżnesposoby
poprowadzęśledztwowzakresietego,jak(nie)radząsobiezproblememautorytetuspecjalistyczne,
wydawałobysię,słownikizfilozofii,socjologiiipsychologii.Skutkiemubocznymtegoprzeglądujestkolejne
unaocznieniebałamutnegoautorytetusamychtychsłowników.Cowięcej,okazujesię,jaktounaocznięanalizą
krytyczną,żealboobecnośćtejproblematykijestzwykleredukcyjniejednostronna(jedniafirmująautorytet,
niezajmującsięautorytaryzmem,inniodwrotnie),albonawettam,gdzieautorytetjestobecny,próba
wnikliwegośledzeniatropówczynijasnym,żeniematammiejscanażadennawetlokalniespójnydyskurs,
ajedynienastrzępyskojarzeń,niepowiązanewzajemniewjakąścałość.
Dalejzostaniewłączonaperspektywapsychoanalityczna,zaczynającodErikaEriksona,przez
skandalizującyprzypadekSlavojaŽižkaiJacquesaLacanaorazrozbudowanepolemikiodniesień
dorozmaitychkoncepcjipedagogicznychipsychologicznych,ażdozamknięciategoprzegląduopisem
stosunkudoautorytetunagruncieamerykańskiejpedagogikiradykalnej.
Kluczowateza,dokumentowananaróżnesposobyzodesłaniemwtledomoichwcześniejszychprac,głosi,
żeautorytetjestambiwalentny,niewsensiepsychologicznymzakłóceniaiwahaniajakobrakustanowiska,ale
wznaczeniustrukturalnym,tzn.działazkoniecznościąuwzględnianiaontologicznejzłożonościstruktury,
nieredukowalnejbezjejuszkodzenia,którąopisujenormatywnadwoistośćjakodwubiegunowośćiskazanie
naoscylacjewwarunkachnapięciaiwewnętrznejsprzecznościkonstytuującejniemożnośćjejredukowaniabez
szkodydlapełni(kompletności)istnienianietylkosytuacji,aleijejuczestników.Koniecznośćbalansowania
nagranicystykającychsięprzeciwieństw,ciągleponawianeichrównoważeniejakodopełniającychsię,
zantagonizowanych,alewzajemniesobieniezbędnych,Janusoweoblicze,obosieczność,niebezpieczeństwo
jednoznacznościjakojednostronności,nadmiariniedomiar,jakojednoczesnezagrożenie,uwikłaniewsytuację
ScylliiCharybdy,aporie,antynomiczność–sątotylkoniektóretropysymboliczne,niezbędne,jaksię
okazuje,doproblematyzowaniakwestiiautorytetu.Ichnagminnybrakwdyskursiedyskwalifikujetendyskurs,
ponieważdegradujepowagęidramatyzmpytań,jakiemusząbyćpostawione.
Wyznanie
PracaoddanawręceCzytelnikamazpewnościąwielelukisłabości.Dziśjestemichbardziejświadom,niż
gdyzdobywałemsięnatęzuchwałośćposzukiwaniadyskursuirozliczaniatych,naktórenatknąłemsię,
zawijającdoportównamojejtrasie.Ktoprzepłynąłjakiśobszar,anawetopłynąłkulęziemską,stałsię
zakładnikiemtrasy,jakąobrał.Niemożetwierdzić,żepoznałświatimorze.Himalaiściwiedzą,żecenne
sąkolejnewejścianatensamszczytinnątrasą,czasembardziejstromąiniebezpieczną,winnychwarunkach
izinnymsprzętem.Listaportówdozawinięciaczyszczytówdozdobyciapozostajetunadalotwarta.
Zpewnychpominięćniemogęsięnawetwytłumaczyć,pozawyznaniem,żeniezdążyłem,bądźżetymrazem
niebyłomipodrodze.Czasemażżal.Światprawdziwejnaukijestświatemwspólnotyposzukiwań,wspierania
