Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1Dlaczegośpimy?Senijegoznaczenie
reumatologicznychinowotworów.Zaburzeniahormonalneiprocesówmetabolicznych
prowadządozwiększonegoryzykawystępowaniaotyłości,cukrzycy,zaburzeńlipido-
wych,miażdżycy,nowotworówhormonozależnych.Negatywnywpływbrakudobrej
jakościsnunaczynnośćukładuautonomicznegozwiększaryzykowystąpienianadciśnienia
tętniczego,zaburzeńrytmuserca.Złysenpowiązanyjestrównieżzchorobąwrzodową
żołądkaidwunastnicy,zwiększonymodczuwaniembólu,przedwczesnymstarzeniemsię
skóry,ryzykiemwystąpieniazawałusercaiudarumózgu.
1030Jakpowstajesen?
Neurobiologiasnujestbardzozłożona,wartojednakznaćpodstawowebiorącewniej
udziałstrukturymózguiprocesy.Kluczowemiejscewregulacjisnuodgrywapodwzgó-
rze.Przedniaczęśćpodwzgórzaobejmuje–poleprzedwzrokowe(ventrolateralpreoptic
area–VLPO)promującesenpoprzezukładgabaergiczny(GABA)orazjądranadskrzy-
żowaniowe(suprachiasmaticnuclei–SCN),będącecentralnymzegarembiologicznym,
regulującymrytmokołodobowypoprzezwpływnaukładmelatoninergiczny.Tylnaczęść
podwzgórzaobejmujehistaminowejądraguzowo-suteczkowate(tuberomammillary
nuclei–TMN),którepromujączuwanie.Bocznaczęśćpodwgórzazwieranatomiast
neuronyprodukującehipokretynę,neuropeptydstabilizującyprocesyregulująceutrzy-
mywaniesnuiczuwania,zależneodantagonistycznegooddziaływanianasiebieprzednie-
goitylnegopodwzgórza.Testrukturymózguodpowiedzialnesązaregulacjęcyklusen/
/czuwanie.
CyklsnuNREM/REMjestnatomiastregulowanypoprzezznajdującesięwmościenor-
adrenergiczneneuronymiejscasinawego(locuscoeruleus),cholinergicznejądrakorze-
niowo-mostoweiboczno-grzbietowenakrywki(pedunculopontineandlaterodorsalteg-
mentalnuclei–PPT-LTD)orazrozmieszczonewpniumózguserotoninergiczneneurony
jąderszwu(raphenuclei).
Wregulacjisnubiorąponadtoudziałjądrapodstawy,ciałomigdałowate,wzgórze,wstę-
pującysiatkowatyukładaktywizujący.Obokkwasugamma-aminomasłowego(GABA),
histaminy,noradrenaliny,serotoniny,acetylocholiny,hipokretynyimelatoninyistotnąrolę
wregulacjisnuodgrywajeszczeadenozyna.Stężenieadenozynyzmniejszasięwczasie
snuorazwzrastawokresieczuwania.Adenozynablokujeneuronyhamująceczynność
VLPO,cojestjednymzmechanizmówrozpoczynającychsen.Kofeinaiteofilina,któresą
antagonistamiadenozyny,powodująwzbudzenieitłumiąsen.
4
