Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
WSTĘP
kojarzonyjestwyłączniezprawemcywilnym.Pamiętaćjednaknależy,
iżpraworzymskienierozgraniczałotakściśle,jakwspółczesne,pra-
wacywilnegoodprawakarnego.Pozatymtermin„dozwolonasamo-
pomoc”maswojewyraźnieokreśloneznaczenie,niewydajesięto
jednakodnosićdoterminu„samopomoc”,którymożebyćstosowany
doopisaniaszerszegokręguzachowań.Wpotocznymrozumieniu„samo-
pomoc”obejmujezakresemznaczeniowymzarównoobronękoniecz-
ną,jakidozwolonąsamopomoc,atakżewielezachowańpodobnych,
nieusankcjonowanychprzezprawo,alerównieżmającychnacelunie-
dopuszczeniedonaruszeniadobraprawnegobądźodwrócenieskutków
tegonaruszenia.Zajmęsięzatemwszystkimisytuacjami,wktórych
praworzymskiedopuszczałomożliwośćodpieraniasiłysiłą.
Współcześnieprawodoobronykoniecznejkojarzonejestzparemią
vimvirepellerelicet.Autorstwotejsentencjiwielokrotniebywało
przypisywaneCyceronowi.Niesłusznie.Mimożewybitnyoratoruspra-
wiedliwiałwprocesiepostępowanieoskarżonychpowołującsięna
możliwośćdziałaniawobroniewłasnej,tonieon,adopierodziałający
kilkapokoleńpóźniejGaiusCassiusLonginusklarowniesformułował
zasadęzezwalającąnaodpieraniesiłysiłą.Wznanejdzisiajformie
sentencjataniepojawiłasięwinnychtekstachźródłowych,niżwypo-
wiedźCassiusacytowanaprzezUlpiana,jednakjuryściczęstopowo-
ływalisięna„ducha”tejzasady.Prócztego,wypowiedźtawformie,
wjakiejjestznanawspółcześnie,związanabyłaztematykąprawa
prywatnego,aniekarnego.
Koncepcjaviswświecierzymskimniebyłajednolita.Podkreślało
towielubadaczyprawarzymskiego9.Zawszezjednejstronywskazu-
jesięnaaspekt„cywilistyczny”–jakidlaczegoviswpływanaważ-
nośćdokonanychczynnościprawnych,azdrugiejstronymamypunkt
Wprawierzymskimwtychokolicznościachnależałobyzastosowaćjedenzinterdyktów
retinendaepossessionis.Celowopominęłamwswojejpracytematykęinterdyktów,
bowiemstosowanojewtedy,kiedynaobronękoniecznąbyłojużzapóźno–kiedy
posiadaniejużnaruszonobądźodebrano–por.WiWołodkleWlcz,Mizabłocka,Prawo
rzymskie.Instytucje5,Warszawa2009,s.154in.
9
Ostatniopor.G.C
OSSA
,Attornoadalcuniaspettidella‘lexIuliadevipublica’e‘privata’
,
Roma2007,s.1,orazliteraturatamwskazana.
