Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
żydowskągetta.Pojawiająsięwtejkategoriirównieżspisyczłonków,zestawieniaosóbwysyłanychdopracy,zapotrzebowania
naubraniaipotwierdzeniaodbiorutowarów.Zwłaszczateostatniemogąstanowićpodstawędoopracowaniastanupersonalnegogrup
izmianliczebności,niemniejtakszczegółowedanewykraczająpozaramytegoartykułu.
Drugagrupamateriałówtodokumentypowstałewewnątrzgrup,pokazująceichcodziennąaktywność,zwłaszczawsferze
wychowawczejikulturalnej.Sątowięcgazetkipisaneprzezmłodzież(wniektórychwypadkachzachowałysięjedynieichpowojenne
odpisy),utworyliterackie,najczęściejsatyryczne,przepisywaneikrążącemiędzygrupami,zadawaneprzezwychowawcówprace
pisemneozróżnicowanymcharakterze(wypracowania,odpowiedzinaankiety,dzienniczkilektur)3.
MateriałyteznajdująsięwkilkuinstytucjacharchiwalnychimuzealnychwPolsceizagranicą.Powojennelosytychdokumentów
sąpochodnąsytuacji,wjakiejznaleźlisięmłodziludzie,którymudałosięprzeżyćwojnę.Osobyidentyfikującesięzruchem
komunistycznym(nazywającesięwgetcie„LewicąZwiązkową”)najczęściejpozostaływPolsce,starającsiębudowaćswoją
przyszłośćwnowychrealiachpolitycznych.Dokumentyzwiązanezichdziałalnościąwgetcieorazpowojennerelacjestałysięczęścią
zbioruCentralnejŻydowskiejKomisjiHistorycznej4.OdkońcalatsześćdziesiątychzbioryarchiwalnewwiększościwróciłydoŁodzi,
wchodzącwskładzasobuArchiwumPaństwowegowŁodzi5.
ZkoleimateriałyzwiązanezorganizacjamisyjonistycznymiwprzeważającejmierzeznalazłysięwIzraelu,gdziestałysięczęścią
archiwówkibucówzwiązanychzdanąpartią.
Doprzyjętegoprzezemniepodziałuźródełnależydodaćjednozastrzeżenie–jesttomateriałogromny,aprzytymwdużejmierze
nieuporządkowanyiniezbadany,stądteżklasyfikacjajestumowna.Wartonatomiastpodkreślić,żebezwzględunazabarwienie
polityczneorganizacjemłodzieżowedbałyozachowaniespuściznydokumentującejaktywnośćwgetcie6.
Wtekścieużywamwymiennieokreśleń„hachszary”,„ruchhachszarowy”7oraz„ośrodkirolnicze”lub„kibuce”wstosunku
dowszystkichistniejącychnaMarysinieIIgrupmłodzieżowych.Takieterminypojawiająsiębowiemwźródłach,choćniewszystkie
przebywającewnichosobybyłyzwiązanezorganizacjamichalucowymi(pionierskimi)8.
PowstanieośrodkówmłodzieżowychnaMarysinie
Naobszarze,którydecyzjąwładzniemieckichzostałprzeznaczonynadzielnicęzamieszkiwanąprzezŻydów,znajdowałsięteren
zgospodarstwamirolnymiiogrodami,mieszczącysięnaMarysinie.Terentennarozkazniemieckichzarządcówmiastazostał
opuszczonyprzezPolaków.Wyodrębnionądodatkowoczęściąbyłfolwarkzzabudowaniami,nazywanyMarysinemII.Towłaśnie
wtejokolicyfunkcjonowałyodlata1940dowiosny1941r.młodzieżoweośrodkiprzystosowaniarolniczego,skupiającemłodzież
różnychopcjipolitycznychireligijnych.Kulisypowstaniapierwszychgrupmożemyodtworzyćjedynienapodstawiepowojennych
relacji.NaprzykładIzraelTabaksblatwspominałopowołanejwkrótcepoutworzeniugettatzw.Egzekutywiefederacji
syjonistycznych(ogólnisyjoniści,PoalejSyjon-Prawica,Hitachdut,rewizjoniści,Judenstaatspartei,WIZO)„dlacelówsamopomocy
iwspólnotykoleżeńskiej”,którejpierwszymosiągnięciemstałosięzorganizowanienapoczątkumajamłodzieżywkibucach
rolnych9.Wkolejnychtygodniachrównieżinnepartieutworzyłyswojeośrodkirolnicze.
PodobneinformacjepojawiająsięwewspomnieniachRywyKwiatkowskiej:„Zinicjatywyegzekutywysyjonistycznejczęśćziemi
zostałaprzyznanaorganizacjichalucowejwceluzorganizowaniahachszary”10.JakopierwsiprzenieślisięnaMarysinczłonkowie
organizacjiGordonia11.
EliaszLipel,długoletniwychowanekGordonii,członekKomendy,wrazzAriemTiszlerem,którybyłdusząGordoniiwłódzkim
getcie,odrazuprzystąpilidowerbowanialudzi.Pootrzymaniuprzydziałuziemiorazdomugrupagordonistówprzeniosłasię
naMarysin,tworzącpierwsząkwucę-hachszaręprzyul.Garbarskiej1,którąnazwanodziałkąA12.
InicjatywaGordoniiznalazłanaśladowcówinaMarysiniewczerwcu1940r.pojawiłysiękolejneorganizacjechalucoweoraz
grupymłodzieżowe.
PieczęnadterenemMarysinasprawowałutworzonywramachadministracjiżydowskiejgettaReferatPlantacji,którymkierował
inżynierJakubPoznański.Gdy15czerwca1940r.PoznańskiemuudałosięoficjalniepodnieśćReferatdorangiWydziałuRolniczego
(LandwirtschaftlicheAbteilung),podzieliłgonatrzyczęści:ogrodniczo-plantacyjny,rolniczyihachszar,podlegającybezpośrednio
jemu.Wswoimdziennikuwspomina,żepodzieliłmłodzieżnatrzygrupy:„a)nasyjonistówiichzwolenników,b)nie-syjonistów,
którzyzamierzaliprzejśćprzeszkolenierolnicze,bypowojnieosiąśćnaroli,ic)namłodzieżgimnazjalną”13.Zespoływchodzące
wskładpierwszejzostałyoznaczoneliterami(grupyliterowe),należącedodrugiej–cyframirzymskimi,adotrzeciej–arabskimi.
Wzachowanejdokumentacjiarchiwalnejbrakujejakichkolwiekśladówtejostatniej,codajepodstawysądzić,żedziałałybardzo
krótko,amłodzieżgimnazjalnarozproszyłasięwśródinnychgruplubpowróciładorodzin.DokonanyprzezPoznańskiegopodział
doprowadziłniestetydosporegozamieszaniawhistoriografii.Idącjegośladem,dokonywanobowiemgeneralnegopodziaługrup
nasyjonistów(grupyliterowe)orazniesyjonistów(grupycyfrowerzymskie).Rzeczywistaośpodziałuprzebiegałanatomiastmiędzy
organizacjamioproweniencjichalucowej(grupyliterowe)orazmłodzieżąoróżnychzapatrywaniach,któraprzedwojnąniebyła
związanazruchemHe-Chaluc,natomiastzdecydowałasięnaprzeszkolenierolnicze.BliższyprawdziewydajesięIcchakRubin,
dzielącygrupyna„czystoiortodoksyjniesyjonistyczne,oznaczoneliterami,jakimniejsyjonistyczne,oznaczonecyframi
rzymskimi”14.WszystkiegrupyPoznańskiwłączyłdoReferatuHachszar,zaczymmogłoprzemawiaćto,żewszystkiegrupy
funkcjonowaływedługpodobnychzasad:wspólnegomieszkania,kolektywnejpracy,dzieleniaobowiązków,naukizawoduirozwoju
ogólnego.
