Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Grecja
Herodot–ok.485–425,wielkihistorykgrecki,nazywanyojcemhistorii;pochodziłzHalikarnasu,przebywał
wAtenach,anastępniezamieszkałwpołudniowejItalii.ByłautoremmonumentalnegodziełaDzieje,wktórym
przedstawiłhistorięwojengrecko-perskichwVw.przedChr.
Grecjamacierzysta
Tymczasemdlanas,podobniejakdlasamychGreków,prawdziwyświatgreckito
przedewszystkimGrecjamacierzystaorazarchipelagimórzEgejskiegoiJońskiego.
Jednaknawetnatychterenachwystępowałypewneróżniceetniczne,czyliplemienne,
istniałytakżeróżneodmianyjęzykagreckiego,czylidialekty:eolski,jońskiczyattycki.
JeślispojrzymynamapęGrecjiwłaściwej,tozauważymy,żedzieliłasięonawyraźnie
natrzygłówneczęści:północną,środkowąipołudniową.Grecjapółnocnatowistocie
jednatylkokraina–Tesalia–leżącanadwóchżyznychrówninach.Niekiedywliczano
doGrecjipółnocnejtakżeEpiriMacedonię,alezewzględunadzikośćiodrębność
kulturowątychkrainwzasadzienieuważanoichzaczęściwspólnotygreckiej.
GłównympołączeniemmiędzyGrecjąpółnocnąiśrodkowąbyłWąwózTermopilski,
wsławionyprzezLeonidasa*,którynaczeletrzystuSpartanw480r.przedChr.
bohaterskozagrodziłdrogępotężnejarmiiperskiej.Grecjęśrodkowątworzyłytakie
krainy,jakwysuniętanajbardziejnazachódAkarnania,położonanawschódodniej
Etolia,maleńkaDoryda,sąsiadującazniąFocyda(gr.Fokida)zesławnąwyrocznią
wDelfach,LokrydaorazBeocjazgłównymmiastemTeby.GóryKitajroniParnas
oddzielałyBeocjęnapołudniuodAttyki,zgłównymmiastemAtenami,która
stanowiławschodnikraniecGrecjiśrodkowej.Attyka,najważniejszakrainagrecka,
odciętazewschodniejstronyodwyspyEubeiwąskimprzesmykiem,anapołudniu
oddzielonaodArgolidyZatokąSarońską,byłaterenemwznacznejczęścirolniczym,
aleubogimwwodę.Napołudniu,wgórachLaurionueksploatowanowdużych
ilościachsrebro;ponadtobogactwaminaturalnymiAttykibyłaglinkaimarmur.
Jednakpodstawęgospodarkiattyckiej,aprzedewszystkimsamychAten,stanowił
handelmorski.Wreszcietrzecia,południowaczęśćGrecjitoPeloponez,oblanyze
wszystkichstronmorzemipołączonyzGrecjąwłaściwąwąskimpasemląduzwanym
PrzesmykiemKorynckim.NaPeloponezieleżałoażosiemkraingreckich:napółnocy
Achaja,nawschodzieElida,nazachodzieArgolida,wobrębiektórejznajdowały
siędwaważneiniezależnepaństwa–KoryntiSykion,wczęściśrodkowejArka-
dia,Messeniainajważniejszezpaństwpółwyspu–Sparta(Lakonia),granicząca
odpółnocyzArgolidąiArkadią,odwschoduotoczonaMorzemMyrtojskim,od
południaMorzemKreteńskim,aodzachoduoddzielonaodMesseniiwysokim
pasmemgórTajget.
UzachodnichwybrzeżyGrecji,naMorzuJońskim,rozsianebyłyzamieszkane
przezGrekówwyspy:Korkyra,Leukas,Kefalenia,Itaka,Zakyntos.Owielewiększe
znaczeniedlaświatagreckiegomiałoMorzeEgejskie,oblewająceGrecjęodwschodu,
aszczególniejegoczęśćśrodkowa.NajważniejszewyspyMorzaEgejskiegotoTazos,
Samotraka,Imbros,Lemnos,Lesbos,Skyros,Chios,Andros,Ikaria,Samos,ar-
