Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NajważniejszekartyzdziejówGrecji
dokumentemprawnym,naktórymmiałasięopieraćorganizacjaSpartyjako
miasta-państwa,byłatzw.WielkaRetra–kodeksprawaustanowionywpierwszej
połowieVIIIw.przedChr.ArystokratycznyioligarchicznyustrójSpartyutrzymałsię
bezwiększychzmianprzezponadtrzystulecia–ażdoIVw.przedChr.Wcelu
zachowaniaswejuprzywilejowanejpozycjispartiacitrzymalisięuporczywiepraw
ustanowionychprzezLikurga.Przyczyniałosiędotegotradycyjne,niezwykle
suroweirygorystycznewychowaniemłodzieży,szczególniechłopców,którymi
państwokierowałoodnajwcześniejszychlatichżycia.Wykluczałoonowszelką
indywidualność,zmierzałodowyrobieniawmłodzieżyposłuszeństwa,wytrzyma-
łości,sprawnościfizycznej–zaletkoniecznychdlaprzyszłegowzorowegożołnierza.
Takisposóbwychowaniamłodzieży,nastawionyniemalwyłącznienaszkolenie
wojskowe,podobniejakcałaorganizacjażyciaspartiatów,którzynieustanniemusieli
zachowywaćgotowośćwojskową,uniemożliwiałpowstawanieirozwijanienowych
instytucji,doskonaleniesystemupolitycznegoispołecznego,prowadziłdozastoju
iskostnienia.
WdziedzinierozwojukulturalnegoSpartaażdopołowyVIw.przedChr.
zajmowaładominującąpozycjęwśródpaństwgreckich.Szczególnąrolęodgrywała
muzyka,taniecipoezja.JużwVIIw.działalituwybitnipoeciimuzycy,pochodzący
przeważniezinnychpaństw–TerpanderzAntissynaLesbos,PolymnestoszKolofo-
nu,TaletaszGortyny,AlkmanzSardesiTyrtajos.Wznoszonoteżliczneświątynie,
któreozdabialiwspaniałymipłaskorzeźbamiartyścisprowadzanizróżnychstron
Grecji.Świetnierozwijałasięsztukaceramiczna,garncarzespartańscywyrabiali
cudownepucharyiamfory*.JednakjużwVIw.przedChr.niesprzyjającewa-
runkiżyciaspołecznegoipolitycznegoorazjednostronne,wyłączniewojskowe
wychowaniemłodzieżyspowodowałyniemalcałkowitezahamowanierozwojukultury
spartańskiej.
25
hegemon–przywódca,mającynaczelnąpozycję
periojkowie–gr.perioikoi,,,mieszkającywokół’’;wolnimieszkańcyLakoniiiiokolicznychterenówpodporząd-
kowanychSparcie
heloci–niewolniczaludnośćLakoniiiMessenii,całkowiciepodporządkowanaSparcie;helocistanowiliwłasność
państwa
oligarchicznyustrój–rządynielicznejgrupy,władzawpływowejmniejszości
amfora–naczynieglinianezdwomauchwytami,służącedoprzechowywaniawina,oliwy,miodu
Innepaństwagreckie
OpróczZwiązkuPeloponeskiegowokresiearchaicznympowstałypewnekonfederacje
miast-państwocharakterzereligijno-kultowym,którychzadaniembyłapoczątkowo
opiekanadświątyniamiisanktuariami.Związkite,zwaneamfiktioniami*,zczasem
nabrałyznaczeniapolitycznego.Najważniejszymznichbyłzwiązekdwunastupaństw
Grecjipółnocnejiśrodkowej,któregocentrumstanowiłaświątyniaApollonawDel-
fach.Prowadziłontzw.świętewojny,zktórychpierwszatoczyłasięw590r.przedChr.
