Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Grecja
,,Skoropaństwaskładająsięzdwóchklas:ludziubogichibogatych,najlepiejbybyło,
żebyjedniidrudzytoprzekonanieżywili,iżpanowanietyranastanowigwarancjęich
bezpieczeństwaizabezpieczeniejednychprzedjakimikolwiekkrzywdamizestrony
drugich;[...]celjesttutajjasny:chodzioto,żetyranniepowiniensięwydawaćwoczach
poddanychtyranem,alerządcąikrólem,niewyzyskiwaczem,leczopiekunem’’
(Arystoteles,PolitykaV9,19–20,przekł.L.Piotrowicz).Tyranigreccyotaczalisię
wybitnymiartystamiipoetami,którychzapraszalinaswojedworyzróżnychstron
światagreckiego,organizowalizwielkimprzepychemigrzyskaiuroczystościreligijne.
Rządytyranówbyłyzazwyczajkrótkotrwałe,wyjątkowotylkowniektórychpaństwach
trwałynawetkilkadziesiątlat,kończyłysięnajczęściejichwygnaniemwwynikuspisku.
Władzawpaństwieprzechodziławówczaszpowrotemwręcearystokracji.
Ateny
Ateny,podobniejakSparta,odegrałyszczególnąrolęwdziejachGrecji.Według
twierdzeńsamychAteńczykówodsamegopoczątkumiałybyćzamieszkaneprzez
ludnośćautochtoniczną*,rządzonąprzezkrólów.AżdoczasówTezeusza*Attyka
dzieliłasięnakilkaodrębnychkrólestwpodległychwładcomAten.Zjednoczenia
wXIIIw.przedChr.miałdokonaćwłaśnieTezeusz.Pozniesieniuwładzykrólewskiej,
wVIIIw.przedChr.,rządywpaństwiesprawowalieupatrydzi*,którzyspośródsiebie
wybieralirządców(tzw.archontów*).Nadrzędnymorganemsądowymikontrolnym
wpaństwiebyłAreopag–najwyższarada.Około630r.wAtenach,wwyniku
niezadowolenialudnościwiejskiej,bezwzględniewyzyskiwanejprzezeupatrydów,
doszłodotzw.zamachuKylona,którywrazzgrupązwolennikówusiłowałzdobyć
władzę.Spisekjednakniepowiódłsię,samKylonzbiegł,ajegotowarzyszezostali
wymordowani.Nażądanieluduw621r.przedChr.Drakonspisałprawazwyczajowe,
któreprzewidywałyniezwyklesurowekaryzawszelkiegorodzajuwykroczenia
iprzestępstwa(przysłowiowe,,drakońskieprawa’’),leczrównieżtoniepołożyłokresu
wrzeniuspołecznemu.DopieroreformySolonaz594r.przedChr.przyniosłyznaczną
poprawęsytuacjipolitycznej,nierozwiązałyjednakwszystkichproblemówspołecz-
nych.Najważniejszezowychreformtozniesieniedługów,niewolizadługi,ustawowe
uznaniewłasnościprywatnej,wprowadzeniecenzusumajątkowego*,podziałludności
Attykinaczteryklasy,ustanowieniezgromadzenialudowegoisąduprzysięgłych.
WjednejzeswoichelegiiSolonpisał:
Niechoboksąduwiekówprzyszłychświadkiembędzie
Najpotężniejszamacierzbogówolimpijskich,
Najlepszatakże,Ziemiaczarna,zktórejniegdyś
Dłużniczesłupyzniosłemwszędypowbijane,
Iją,znękanąprzedtem,wolnąuczyniłem.
ZpowrotemdoojczystychAten,bogówdzieła,
Przywiodłemwielu:tychsprzedanychzgodniezprawem,
Itychbezprawnie,oraztych,cozniemożności
Spłaceniadługówuciekali,jużniepomnych
Attyckiejmowy,bowiemwszędysiętułali.
Itunamiejscuniegodziwiezniewolonych,
