Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NajważniejszekartyzdziejówGrecji
znaczenieosiągnęłoniewolnictwowViIVw.przedChr.Wielkifilozofiuczonygrecki,
Arystoteles*,pisałwIVw.przedChr.natematniewolników:,,Wgospodarstwie
domowymrzeczy,jakiesięposiada,sąnarzędziemdożycia,mieniejestsumątakich
narzędzi,aniewolnikżywąwłasnością.Jestzaśnarzędziemponadnarzędziakażdy
sługa.[...]Człowiek,któryznaturynienależydosiebie,leczdodrugiego,jestznatury
niewolnikiem.Należyzaśdodrugiegotakiczłowiek,któryjestczyjąśwłasnością,mimo
iżjestczłowiekiem’’(Arystoteles,PolitykaI2,4–7,przekł.L.Piotrowicz).
21
ArystoteleszeStagiry–384–322przedChr.,jedenznajwiększychfilozofówinajwszechstronniejszyuczony
grecki,założycielszkołyfilozoficznejnazwanejLikejonem(gr.Lykeion,łac.Liceum)
Prawodawcygreccy
WciąguVIIiVIw.przedChr.wwielugreckichmiastach-państwachdokonałysię
przewrotypolityczne,którychcelembyłorozwiązaniepalącychproblemówgospodar-
czychiustrojowych.Pierwsiprawodawcypojawilisięwzachodnichkoloniachgreckich,
gdzieniebyłotradycjiprawazwyczajowego.Wśródnajsłynniejszychprawodawców
wymieniasięAteńczykówDrakona(VIIw.przedChr.),Solona(początekVIw.przed
Chr.),atakżeSpartaninaLikurga(ok.600r.przedChr.),któryjestuważanyzatwórcę
ustrojupaństwaspartańskiego.SzczególnąrolęjakoprawodawcaodegrałwAtenach
Solon,któremuw594r.przedChr.obywatelepowierzyliprzeprowadzeniereform
ustawodawczychipolitycznych.Reformytezmierzałydoochronysłabychipokrzyw-
dzonychorazdoposkromieniawszechwładnejdotychczasarystokracji.
Tyrani
Kryzysspołeczny,ekonomicznyipolitycznywwielupaństwachgreckichwVIIw.
doprowadziłdopowstaniatyranii,którabyłaswojegorodzajuformąprzejściową
międzyrządamiarystokracjiademokracją.Greckiwyraztyrannosoznaczałmonarchę,
którysprawowałwładzęnarzuconą,bezpodstawykonstytucyjnej.Początkowowwie-
kachVIIiVI,,tyrania’’niemiaładlaGrekówznaczeniaujemnego;dopieropóźniej,
wIVw.przedChr.,stałasiędlanichprzeciwieństwemdemokracji,synonimemrządów
terroruiniesprawiedliwości.
Tyranijakouzurpatorzy,którzynielegalniezagarnęliwładzęiutrzymywaliją
siłą,pojawilisięwmiastachJonii–Milecie,Efezie,atakżewKoryncie,Sykionie,
Megarze,Atenach,nawyspachSamos,LesbosiSycylii.Zazwyczajzdobywalipoparcie
szerokichmasludności,wykorzystywaliistniejąceprawaiinstytucjedoprowadzenia
własnej,samowolnejpolityki.Przyczynialisięjednakdopoprawysytuacjinajbied-
niejszychwarstwdziękirobotompublicznymwmiastachorazkonfiskowaniuwielkich
posiadłościziemskichirozdawaniuichbiedocie.Znosilidługi,braliludwopiekęprzed
sądami,odsuwaliodwładzyarystokracjęipozbawialijąmajątkówiwpływów.
Zyskiwałoimtozjednejstronyprzychylnośćipoparcieludu,zdrugiejzaśnienawiść
arystokratów.WspomnianywcześniejArystoteleswtakisposóbokreśliłrolętyrana:
