Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
Rozdział1.Istotazarządzaniauczelniami
tegotypuorganizacje(Gare2005;Karseth,Solbrekke2016:215–233).Publiczne
uniwersytety,nansowaneprzezpaństwo,miałybyćodniegoniezależne,ponieważ
stanowiłotogwarancjęrealizacjimisjiwpostacidociekaniaprawdyigłoszeniajej.
Autonomiauczelnimożebyćrealizowanawkilkużnychobszarach.Autono-
miainstytucjonalno-prawnaoznaczauprawnienialegalneuczelnidopodejmowania
najważniejszychdecyzjidotyczącychorganizacjiizarządunadszkołą.Naprzykład
mogątobyćuprawnieniado:uchwalaniastatutu,określaniamisji,powoływania
organówjednoosobowychikolegialnych,decyzjioinwestycjach,wyznaczaniairoz-
liczaniarealizacjicelówstrategicznych.Autonomianaukowo-dydaktycznaodnosi
siędosamodzielnościuczelniwobszarach:wyznaczaniacelówikierunkówbadań,
wydawaniadyplomów,nadawaniastopni,tytułówzawodowychinaukowych,atakże
określaniazasadstudiowania,naboruiprogramówkształcenia.Autonomianan-
sowaobejmujegwarancjeintegralnościmajątkuuczelniorazciągłość,wysokość
itrwałośćzobowiązańnansowychpaństwawobecuczelni,awszczególnościuczelni
publicznych(Stachowiak-Kudła2012).Zapewnienieautonomiiwtychnajważniej-
szychtrzechsferachprowadzidogwarancjiwolnościakademickiej.
Wolnośćorazautonomięprowadzeniabadańnaukowychgwarantowałouczy-
nienieznauczaniaprzedsięwzięciapublicznegowuniwersyteciehumboldtowskim,
którypodlegałtylkonieznacznejkontrolipaństwa.Stanowiłyonewarunekdoskona-
leniawiedzyirozwojunauki,acozatymidziewysokiejjakościnauczania.Auto-
nomiibadańsprzyjały:państwowenansowanie,niezależnośćprawna,nominowanie
profesorówprzezjednostkipaństwowe,samostanowienieorazsamorządność.Pań-
stwofundowałoinansowałouczelnię,ajednocześniestałonastrażyakademickiej
wolności.Zapewniałotokształcenieintelektualistów,wykształcenieelit,budowanie
wspólnotynarodowej.Ponieważpaństwonominowałoprofesorów,stawalisięoni
niezależnioddążeńiuwarunkowańwłasnejinstytucji.
Oczywiścietoznaczneuproszczenie,którenieuwzględniażnicpomiędzy
uczelniami,nawetwXIXwieku.Wuniwersyteciefrancuskim,rozwijanymwedle
centralistycznychreguł„napoleońskich”czywuniwersyteciepruskimideakontroli
państwowejczęściejprzeważałanadautonomiąiwolnościąakademicką(Gerstell
1975:240–245;Reianu2014:41).
Wkontekściedokonującychsiętransformacjiświataakademickiegokluczo-
wympunktemwzarządzaniuuczelniamipozostajeopozycjapomiędzyautonomią
akontrolą(Ellis2009:24–43;Wright,Ørberg2008:27–57),będącaodzwierciedle-
niemjeszczegłębszegokoniktuidei:wolnościorazwładzy(Stachowiak-Kudła2016:
135).Potrzebnesąreeksja,krytycznynamysłiwypracowaniekoncepcjipartycy-
pacyjnegozarządzaniauczelniącyfrową,którepozwolązorganizowaćuczelniętak,
byutrzymałatożsamośćiniezatraciławartościakademickichimisjicywilizacyjnej,
uzyskującrównowagępomiędzyutopiąwolnościiautonomiiakademickiejadystopią
menedżerskiejwładzyikontroli.Poszukiwanietakichrozwiązańwymagazaanga-
żowaniaśrodowiskaakademickiegoiinteresariuszyuczelniwdialogiwprocesy
podejmowaniadecyzji.