Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
Częśćogólna.Zasadaproporcjonalnościwsystemieprawa-geneza,ewolucjaiwspółczesność
dów,azwłaszczakoncepcjipośredniegohoryzontalnegoskutkuprawpodstawowych
orazzasadyproporcjonalności,możnawyprowadzićkonkluzję,żezasadatawprawie
procesowymcywilnymmożeoddziaływaćnietylkonawertykalnystosunekprocesowy
pomiędzywłaściwymorganempostępowaniabędącymemanacjąpaństwaijegowładzy
sądzenia(wymierzaniasprawiedliwości)aposzczególnymistronami(uczestnikami
postępowania),leczrównieżhoryzontalnestosunkiprocesowepomiędzystronami
wramachtoczącegosiępostępowania.
Modelzasadyproporcjonalnościwypracowanyprzezniemieckiesądownictwokonstytu-
cyjnezacząłszybkoiintensywnieoddziaływaćnarozwójprawaeuropejskiego-zarówno
wnsystemiestrasburskim”RadyEuropykształtowanymprzezpostanowieniaEKPCoraz
judykaturęEuropejskiegoTrybunałuPrawCzłowiekawStrasburgu29,jakiwnsystemie
luksemburskim”UniiEuropejskiej(awcześniejWspólnotEuropejskich)kreowanym
przezprawotraktatoweorazorzecznictwoEuropejskiegoTrybunałuSprawiedliwości
wLuksemburgunazywanegoobecnieTrybunałemSprawiedliwościUniiEuropejskiej30.
Promieniowaniejurysprudencjieuropejskichtrybunałówspowodowałozaśwlatach80.
ubiegłegowiekuszybkąekspansjęzasadyproporcjonalnościwłaściwiewewszystkich
jurysdykcjachdemokratycznej,zachodniejEuropy,zaśpoupadkunżelaznejkurtyny”
29
Wprawdzie,jakwskazujeK.Wojtyczek,zewzględunakształttzw.klauzulograniczającychprzewi-
dzianychwEKPC:nOrganystrasburskienieodróżniająwsposóbwyraźnyracjonalnościprakseologicznej
iracjonalnościaksjologicznejiniewyodrębniająexpressisverbistrzechaspektówzasadyproporcjonalności
uznanychwniemieckimsystemieprawnym”
,zaśworzecznictwietymnnapierwszyplanwysuwasięważenie
kolidującychzesobąwartości”
,niemniejniebrakujerównieżjudykatów,wktórychTrybunałnbadał,czy
danycelmógłzostaćzrealizowanyprzypomocyśrodkówmniejuciążliwych,atakżeczyzastosowaneśrodki
byłyprzydatnedozałożonegocelu”-zob.K.Wojtyczek,Zasadaproporcjonalności...,s.676-677.Szerzejna
tematzasadyproporcjonalnościworzecznictwieETPCzob.M.A.Eissen,Leprincipedeproportionnalité
danslajurisprudencedelaCoureuropéennedesdroitsdel)homme[w:]Conventioneuropéennedesdroits
del)homme.Commentairearticlepararticle,red.L.E.Pettiti,E.Decaux,P.H.Imbert,Paris1995,s.65in.;
J.Christofersen,FairBalance:Proportionality,SubsidiarityandPrimarityintheEuropeanConvention
onHumanRights,Leiden-Boston2009,s.31in.Klauzuleograniczająceanalogicznedoprzewidzianych
wEKPC(tj.dopuszczająceograniczanieprzewidzianychwnichprawwdrodzeustawy,jeżelijesttokonieczne
wdemokratycznymspołeczeństwie)zostałyzawarterównieżwart.12,18,19,21i22Międzynarodowego
PaktuPrawObywatelskichiPolitycznychz19.12.1966r.(Dz.U.z1977r.Nr38,poz.167).Ponadtoart.4
dopuszczapodjęcieprzezpaństwa-stronyMPPOiPkrokówmającychnaceluzawieszeniestosowania
wynikającychzniegozobowiązańwwypadkunadzwyczajnychniebezpieczeństwzagrażającychistnieniu
państwanwzakresieściśleodpowiadającymwymogomsytuacji”
.Wreszcie,jakwskazujeK.Wojtyczek,sposób
rozumieniawymogukoniecznościjakoprzesłankiograniczaniawolnościiprawchronionychtymaktem,
przyjętywZasadachzSyrakuzz1984r.(SiracusaPrinciplesontheLimitationandDerogationProvisions
intheInternationalCovenantonCivilandPoliticalRights),określającychregułyinterpretacjiMPPOiP
,
wznacznymstopniuodpowiadatestowiproporcjonalności,obejmującswoimzakresemrównieżwymóg
zachowaniaproporcjizastosowanychograniczeńdozałożonegoceluwiążącegosięznaglącąpotrzebą
publicznąlubspołeczną.Ujęcieto,choćniezawszekonsekwentnie,stosowanejestrównieżworzecznictwie
KomitetuPrawCzłowiekaONZ;zob.K.Wojtyczek,Zasadaproporcjonalności...,s.677-678.
30
Wliteraturzeobcejzob.m.in.M.Engle,TeHistory...,s.8;M.C.Eliya,I.Porat,Proportionality...,
s.11-12.Wliteraturzepolskiejzob.m.in.A.Stępkowski,Zasadaproporcjonalności...,s.206in.;K.Wojtyczek,
Zasadaproporcjonalności...,s.672-673.
