Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
Częśćogólna.Zasadaproporcjonalnościwsystemieprawa-geneza,ewolucjaiwspółczesność
realizowanegoprzezdanyśrodekceluwzględemuszczerbkudlapoświęcanegodobra
(prawalubwolności)24.
RównieżzdorobkiemorzeczniczymniemieckiegoFederalnegoTrybunałuKonstytu-
cyjnegowiążesięrozwójzasadyproporcjonalnościwtymaspekcie,żedojejnaruszenia
przezwładzepaństwowemożedojśćnietylkoprzeznadmiernąingerencjęwsferępraw
podstawowych,awięcnaruszenienegatywnychobowiązkówpaństwawzględemtych
praw(wspominanyjużÜbermassverbot,któregozakazstanowiłpierwocinyzasadypro-
porcjonalności),leczrównieżprzezichniedostatecznąochronęprzezpaństwo,azatem
niedopełnieniepozytywnychpowinnościpaństwazwiązanychzurzeczywistnianiem
tychpraw(niem.Untermassverbot)25.
ToworzecznictwieniemieckiegoFederalnegoTrybunałuKonstytucyjnegoukształto-
wałosięrównieżrecypowanewwieluinnychporządkachprawnych(wtymwpolskim)
przekonanie,żekonstytucyjnazasadaproporcjonalnościstanowitakżeistotnądyrektywę
acelem.Dyskwalifikującajestzatemjedyniesilnadysproporcjapomiędzynimi.Zasadatanienakazuje
zatemrozwiązaniakolizjidóbrwsposóboptymalny,zabraniającjednakrozstrzygnięćnieracjonalnych
(dysproporcjonalnych).Ponadtointensywnośćochronyposzczególnychdóbrprawnychjestzależnaod
ichcharakteruorazmiejsca(rangi)wobiektywnymporządkuwartościwyrażonymwustawiezasadniczej
-zob.K.Wojtyczek,Zasadaproporcjonalności...,s.671.Założeniatesąprzyjmowanerównieżwpolskiej
praktycekonstytucyjnej.WorzecznictwieTKkilkukrotniebowiemwskazano,żeprzydatnośćwybranego
środkadorealizacjizałożonegoprzezustawęcelurozumianajestszeroko:wybranyśrodekpowiniennbyć
wstanie”doprowadzićdozamierzonegocelu,choćniekonieczniemusibyćtośrodeknajbardziejoptymalny
iadekwatnyzewszystkichpotencjalniedostępnych;zob.m.in.wyrokiTK:z12.02.2014r.,K23/10,OTK-A
2014/2,poz.10;z28.06.2016r.,SK31/14,OTK-A2016,poz.51.Ponadtoocenaspełnieniaposzczególnych
kryteriówskładającychsięnazasadęzakazunadmiernej(nieproporcjonalnej)ingerencjiwymagapewnego
zrelatywizowaniastosowniedocharakteruposzczególnychprawiwolnościjednostki.Surowszestandardy
ocenynależyprzykładaćdoregulacjiprawiwolnościosobistychipolitycznychniżdoprawekonomicz-
nychisocjalnych;zob.zwłaszczaorzeczenieTKz17.10.1995r.,K10/95,OTK1995/2,poz.10;wyrokTK
z12.01.1999r.,P2/98,OTK1999/1,poz.2;wyrokTKz22.09.2005r.,SK31/14,OTK-A2016,poz.51.Na
temattejrelatywizacjizob.równieżA.Łabno,Ograniczeniewolności...,s.706.Niedoprzyjęciawdemokra-
tycznympaństwieprawnymbyłobyograniczenieprawnejochronyżyciadlaochronydóbrlokującychsięniżej
whierarchiikonstytucyjnej,takichjakprawamajątkowe.Wkażdymprzypadkuwymaganejestzachowanie
swegorodzajusymetriidóbrpoświęcanegoiratowanego;zob.wyrokTKz30.09.2008r.,K44/07,OTK-A
2008/7,poz.126.JakwskazujewreszcieM.Florczak-Wątor,wywodzącasięzorzecznictwaniemieckiego
FTKkoncepcjaobiektywnegoporządkuwartościzostaławpewnymzakresieprzejętaprzezpolskiTK-
zob.M.Florczak-Wątor,Ważeniezasadkonstytucyjnychjakopodstawasądowejwykładni[w:]Argumentacja
konstytucyjnaworzecznictwiesądowym,red.A.Kotowski,E.Maniewska,nStudiaiAnalizySąduNajwyższego.
Materiałynaukowe”2017,t.4,s.27orazpowołanetamwprzypisie7orzecznictwo.
24
Wliteraturzeiorzecznictwiezauważasię,żestosowanietrzechpodzasad(kryteriów)składających
sięnazasadęproporcjonalnościsensulargobywaotyleproblematyczne,żewymienionekryteriamogą
pozostawaćzesobąwzróżnicowanychrelacjach.Wszczególnościśrodeknajbardziejprzydatnymożebyć
jednocześnienajbardziejdotkliwydlajednostki.Dodatkowozewzględunafakt,żekontrolowanenormy
mogąoddziaływaćwsposóbodmiennynaróżnegrupypodmiotów,tostosowaniekryteriumkonieczności
możewymagaćrozstrzygnięciatego,czylepszejestograniczeniebardziejrestrykcyjne,aledotykające
mniejszejgrupyadresatów,czymożemniejdotkliwe,aleoszerszymzakresiepodmiotowym;zob.M.Latacz,
M.Michalska[w:]Argumenty...,s.987;wyrokTKz23.11.2009r.,P61/08,OTK-A2009/10,poz.150.
25
Zob.E.H.Morawska,Zasadaproporcjonalności...,s.75orazpowołanatamjudykatura.
