Zasada proporcjonalności w postępowaniu cywilnym

Andrzej Olaś

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-8358-750-9

DOI:

Wydawnictwo:

Wolters Kluwer Polska SA

Rok wydania:

2024

Liczba stron:

495

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Olaś, Andrzej. Zasada proporcjonalności w postępowaniu cywilnym. Red. . : Wolters Kluwer Polska SA, 2024, 495 s. ISBN 978-83-8358-750-9

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Olaś, A.

T1 Zasada proporcjonalności w postępowaniu cywilnym

PB Wolters Kluwer Polska SA

YR 2024

SN 978-83-8358-750-9

Bibliografia BibTex:

@Book{ 311825, author = "Olaś, Andrzej", editor = "", title = "Zasada proporcjonalności w postępowaniu cywilnym", publisher = "Wolters Kluwer Polska SA", year = "2024", address = "", isbn = "978-83-8358-750-9" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Olaś, Andrzej

ED -

TI - Zasada proporcjonalności w postępowaniu cywilnym

PB - Wolters Kluwer Polska SA

CY -

PY - 2024

SN - 978-83-8358-750-9

ER -

Netografia (standard APA):

Olaś, Andrzej. Zasada proporcjonalności w postępowaniu cywilnym [baza danych online] : Wolters Kluwer Polska SA, 2024 [dostęp: 27 06 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/zasada-proporcjonalnosci-w-postepowaniu-cywilnym-andrzej-olas-311825.

Cywilne prawo, Cywilne postępowanie

Monografia w sposób przekrojowy przedstawia wpływ zasady proporcjonalności na wiele instytucji właściwych nie tylko dla poszczególnych etapów postępowania rozpoznawczego w trybie procesowym, lecz także postępowania zabezpieczającego i egzekucyjneg...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-8358-750-9

DOI:

Wydawnictwo:

Wolters Kluwer Polska SA

Rok wydania:

2024

Liczba stron:

495

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wykaz skrótów ............................................................................................................. 13
Wstęp .............................................................................................................................. 15
CZĘŚĆ OGÓLNZASADA PROPORCJONALNOŚCI W SYSTEMIE PRAWA – GENEZA, EWOLUCJA I WSPÓŁCZESNOŚRozdział 1. Zasada proporcjonalności jako ogólna idea prawno-filozoficzna ..................... 31
Rozdział 2. Zasada proporcjonalności jako fundament systemu demokratycznego państwa prawnego ...... 35
3.1. Zasada proporcjonalności w teorii praw podstawowych (konstytucyjnych) Roberta Alexy’ego ........................................................... 57
Rozdział 3. Zasada proporcjonalności w teorii i filozofii prawa ............................................. 57
3.2. Ważenie jako jedno z podstawowych rozumowań prawniczych w sądowym stosowaniu prawa ....................................................................... 64
Rozdział 4. Sprawiedliwość proporcjonalna jako jedna z zasad „sprawiedliwości zgodnej z prawem” w ujęciu Richarda Susskinda ................................................. 69
5.1. Uwagi wstępne .................................................................................................. 73
Rozdział 5. Zasada proporcjonalności w prawie procesowym cywilnym – perspektywa prawnoporównawcza i harmonizacyjna ................................................................. 73
5.2. Zasada proporcjonalności w angielskim prawie procesowym cywilnym 79
5.3. Zasada proporcjonalności w Modelowych Europejskich Regułach Postępowania Cywilnego ELI-UNIDROIT .................................................. 92
5.4. Wnioski .............................................................................................................. 101
Rozdział 1. Uwagi ogólne: zasada proporcjonalności a zasady postępowania cywilnego i naczelne zasady procesowe ...................................................................................... 109
Rozdział 2. Proporcjonalność jako wartość procesowa, kryterium aksjologicznej ocenyregulacji procesowej oraz jedna z determinant efektywności postępowania cywilnego ...... 113
3.1. Uwagi wstępne – pojęcie konstytucjonalizacji prawa procesowego cywilnego ... 119
Rozdział 3. Zasada proporcjonalności jako instrument kontroli zgodności norm prawaprocesowego cywilnego z normami wyższego rzędu ........................................... 119
3.2. Godność człowieka a zasada proporcjonalności (wyrok TK z 7.03.2007 r., K 28/05) .... 122
3.3. Wolność człowieka a zasada proporcjonalności (wyrok TK z 7.03.2007 r., K 28/05) ......... 126
3.4. Prawo do sądu a zasada proporcjonalności .................................................. 132
3.4.1. Proporcjonalność ograniczeń dostępu do sądu w kontekście pojęcia sprawy cywilnej na gruncie art. 1 k.p.c. (wyrok TK z 10.07.2000 r., SK 12/99) ......................................... 132
3.4.2. Proporcjonalność ograniczenia prawa ubogich w postępowaniu wieczystoksięgowym a zasada prawa do sądu (wyrok TK z 7.09.2004 r., P 4/04) ............................................................................. 139
3.4.3. Proporcjonalność ograniczenia prawa ubogich na podstawie przesłanki oczywistej bezzasadności powództwa a zasada prawa do sądu (wyrok TK z 16.06.2008 r., P 37/07) ..... 145
3.4.4. Proporcjonalność ograniczeń w podnoszeniu zarzutu potrącenia jako środka obrony pozwanego w postępowaniu sądowym w kontekście prawa do sądu (wyrok TK z 9.01.2006 r., SK 55/04) ... 149
3.4.5. Proporcjonalność zwolnienia Sądu Najwyższego z obowiązku sporządzenia uzasadnienia postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania a rzetelność procedury cywilnej jako element prawa do sądu (wyrok TK z 30.05.2007 r., SK 68/06) ..... 153
3.4.6. Proporcjonalność ograniczenia prawa do sądu w aspekcie sprawiedliwości proceduralnej oraz prawa do rzetelnie ukształtowanej procedury wskutek regulacji przewidującej odrzucenie apelacji dotkniętej brakami formalnymi bez wezwania (wyrok TK z 20.05.2008 r., P18/07).... 159
3.4.7. Proporcjonalność ograniczenia prawa do sądu w aspekcie sprawiedliwości proceduralnej oraz prawa do rzetelnie ukształtowanej procedury wskutek regulacji przewidującej odrzucenie skargi kasacyjnej dotkniętej brakami formalnymi bez wezwania (wyrok TK z 1.07.2008 r., SK 40/07) ..... 165
3.4.8. Proporcjonalność ograniczenia prawa dostępu do sądu wskutek zawężenia kręgu podmiotów uprawnionych do udziału w postępowaniu wieczystoksięgowym w charakterze jego uczestników (wyrok TK z 26.06.2007 r., SK 29/05) .......................... 174
3.5. Zasada ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa a zasada proporcjonalności w kontekście przepisów intertemporalnych dotyczących warunków wnoszenia środków zaskarżenia (wyrok TK z 9.06.2003 r., SK 12/03)......... 177
3.6. Zasada równości wobec prawa i prawo do równego traktowania przez władze publiczne a zasada proporcjonalności – proporcjonalność ograniczeń zdolności do bycia pełnomocnikiem w kontekście zasady równouprawnienia stron (wyrok TK z 16.11.2004 r., P 19/03) ................... 183
3.7. Prawo do zaskarżenia orzeczeń sądu pierwszej instancji oraz zasada dwuinstancyjności a zasada proporcjonalności .......................................... 189
3.7.1. Proporcjonalność wyłączenia prawa do zaskarżenia postanowienia sądu oddalającego wniosek o wyłączenie komornika (wyrok TK z 12.04.2012 r., SK 21/11) ............................. 189
3.7.2. Proporcjonalność wyłączenia prawa do zaskarżenia postanowienia sądu drugiej instancji oddalającego wniosek o przyznanie od Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej (wyrok TK z 30.10.2012 r., SK 20/11) ................................... 195
3.8. Wnioski .............................................................................................................. 199
4.1. Uwagi ogólne ..................................................................................................... 209
Rozdział 4. Zasada proporcjonalności jako element ratio legis instytucji procesowych (nie strzelać z armaty do wróbla ani z rewolweru do czołgu)............................. 209
4.2. Posiedzenia przygotowawcze i plan rozprawy ............................................. 210
4.3. Rozprawa zdalna i inne posiedzenia zdalne ................................................. 236
4.4. Możliwość wydawania postanowień procesowych na posiedzeniu niejawnym ... 259
4.5. Procesowe ius moderandi......... 260
4.5.1. Uwagi terminologiczne ......................................................................... 260
4.5.2. Procesowe ius moderandi w postępowaniu zwykłym ..................... 261
4.5.3. Procesowe ius moderandi w postępowaniu uproszczonym ............ 266
4.6. Proporcjonalność a dopuszczenie dowodu z opinii sporządzonej na zlecenie organu władzy publicznej w innym postępowaniu ...................... 273
4.7. Proporcjonalność a instytucja świadka – eksperta w postępowaniu uproszczonym ......... 284
4.8. Proporcjonalność a możliwość skorzystania z pisemnych zeznań świadków ........ 299
4.9. Proporcjonalność a sumaryczne rozpoznanie sprawy z powództwa oczywiście bezzasadnego ... 309
4.10. Proporcjonalność a zasada zwrotu niezbędnych i celowych kosztów procesu .......... 315
4.11. Proporcjonalność a sankcje za nadużycie uprawnień procesowych ......... 326
5.1. Uwagi ogólne ..................................................................................................... 331
Rozdział 5. Zasada proporcjonalności jako topos argumentacyjny / wytyczna interpretacyjna w ramach decyzji stosowania prawa obejmujących element dyskrecjonalności sędziowskiej331
5.2. Dyskrecjonalność sędziowska a obligatoryjność czynności procesowych sądu i innych organów procesowych w postępowaniu cywilnym ........................ 336
5.3. Dopuszczenie dowodu z urzędu a zasada proporcjonalności .................... 341
5.4. Dopuszczenie dowodu uzyskanego sprzecznie z prawem a zasada proporcjonalności......... 350
5.5. Możliwość rozłożenia świadczenia na raty lub odroczenia terminu spełnienia świadczenia.... 364
5.6. Możliwość rozpoznania sprawy bagatelnej w postępowaniu uproszczonym na posiedzeniu niejawnym pomimo zgłoszenia przez stronę żądania wysłuchania na rozprawie ...... 370
5.7. Ograniczenie uzasadnienia wyroku sądu pierwszej instancji w sprawach bagatelnych rozpoznawanychw postępowaniu uproszczonym........................ 375
6.1. Zasada minimalizacji uciążliwości zabezpieczenia jako konkretyzacja zasady proporcjonalności w postępowaniu zabezpieczającym – uwagi ogólne ................... 381
Rozdział 6. Zasada proporcjonalności w postępowaniu zabezpieczającym ......................... 381
6.2. Artykuł 730 1 § 3 k.p.c. – uwagi szczegółowe ................................................ 386
6.3. Inne wybrane przejawy realizacji zasady proporcjonalności w postępowaniu zabezpieczającym...... 392
6.3.1. Uwagi ogólne .......................................................................................... 392
6.3.2. Tryb rozpoznania wniosku w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia – posiedzenie niejawne a rozprawa ......................... 392
6.3.3. Ograniczenia dopuszczalności zabezpieczenia nowacyjnego ......... 393
6.3.4. Kaucja na zabezpieczenie roszczeń obowiązanego........................... 396
6.3.5. Uchylenie lub zmiana postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia oraz upadek zabezpieczenia ....... 399
6.3.5.1. Uwagi wstępne ......................................................................... 399
6.3.5.2. Uchylenie i zmiana prawomocnego postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia ..... 400
6.3.5.3. Upadek zabezpieczenia .......................................................... 406
7.1. Zasada nieobciążania dłużnika ponad potrzebę jako konkretyzacja zasady proporcjonalności w postępowaniu egzekucyjnym – uwagi ogólne ......... 411
Rozdział 7. Zasada proporcjonalności w postępowaniu egzekucyjnym ............................... 411
7.2. Artykuł 799 § 1 zd. 4 i art. 799 § 2 k.p.c. – uwagi szczegółowe ................. 415
7.3. Inne wybrane przejawy realizacji zasady proporcjonalności w postępowaniu egzekucyjnym... 425
7.3.1. Zakaz szykanowania dłużnika ............................................................ 425
7.3.2. Suma przymusowa (art. 1050 1 i 1051 1 k.p.c.) ...................................... 427
7.3.3. Zakaz zajmowania więcej ruchomości ponad te, które są potrzebne do zaspokojenia należności i kosztów egzekucyjnych (art. 845 § 3 k.p.c.) ................................................................................. 437
7.3.4. Wystawienie na licytację wydzielonej części zajętej nieruchomości, której cena wywołania wystarcza na zaspokojenie wierzyciela egzekwującego (art. 946 k.p.c.) ................ 438
7.3.5. Umorzenie postępowania egzekucyjnego na wniosek, gdy wierzyciel jest w posiadaniu zastawu zabezpieczającego pełne zaspokojenie egzekwowanego roszczenia .......................................... 439
7.3.6. Ograniczenie dopuszczalności licytacji nieruchomości służącej zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika – o jeden most za daleko441
7.4. Zasada nieobciążania dłużnika ponad potrzebę jako konkretyzacja zasady proporcjonalności w postępowaniu egzekucyjnym a zakaz nadużywania prawa procesowego .... 445
Zakończenie (wnioski) ................................................................................................ 457
Bibliografia .................................................................................................................... 465

Częśćogólna.Zasadaproporcjonalnościwsystemieprawa-geneza,ewolucjaiwspółczesność

poddaneprawnejochronie39.Wtymzakresiepodstawrzeczonejzasadytrzebaposzu-

kiwaćbezpośredniowzasadziedemokratycznegopaństwaprawnego40.

Jużzpowyższychuwagmożnawywieść,żewpolskimprawiekonstytucyjnymwraz

zzasadądemokratycznegopaństwaprawnego,koncepcjąprawpodstawowychoraz

powiązanąznimizasadąproporcjonalnościrecypowanorównieżwpełnikoncepcję

pośredniego,horyzontalnegooddziaływaniaprawpodstawowychjakoskutkunpro-

mieniowania”zasadkonstytucyjnychnacałysystemprawny,zuwzględnieniemsto-

sunkówcywilnoprawnych41.JakwskazujeM.Florczak-Wątor,zasadaproporcjonalności

wstosunkachhoryzontalnychjeststosowanannieprzezpodmiotyprywatne,leczprzez

państworozstrzygającezuwzględnieniemaksjologiikonstytucyjnejsporymiędzypod-

miotamiprywatnymi.Obowiązekprewencyjnego(czyraczejnależałobypowiedzieć

-profilaktycznego)stosowaniatejzasadyciążynaustawodawcy,któryowestosunki

horyzontalnereguluje,natomiastobowiązekjejrepresyjnegostosowania-nasądach,

którerozstrzygająsporywynikłemiędzypodmiotamiprywatnymiwzwiązkuzkolizją

ichprawkonstytucyjnych”42.

Wracającdowątkurozwojuiglobalnejproliferacjizasadyproporcjonalności,trzeba

wskazać,żewpływniemieckiegoprawakonstytucyjnegoorazorzecznictwaETPCbył

odczuwalnyrównieżpozaEuropą,ułatwiającrozprzestrzenianiesięzasadyproporcjo-

nalnościwAzji(m.in.wHongkongu,KoreiPołudniowejiIndiach)orazwAmeryce

Łacińskiej(wKolumbii,Peru,BrazyliiiMeksyku)43.

Wliteraturzeuważasięponadto,żedoglobalnejdyfuzjizasadyproporcjonalności

przyczyniłosięrównieżmiędzynarodoweprawopubliczne.Proporcjonalnośćstałasię

obowiązującądoktrynąwmiędzynarodowymprawiehumanitarnymwskutekinterpreta-

Zob.m.in.K.Wojtyczek,Zasadaproporcjonalności...,s.679.Namarginesienależyrównieżwskazać,

żezasadaproporcjonalnościwyrażonazostałatakżewdwóchszczegółowychprzepisachKonstytucjiRP

dotyczącychprawjednostki,tj.wart.51ust.2,odnoszącymsiędopozyskiwania,gromadzeniaiudostępnia-

niainformacjioobywatelach,orazwart.53ust.5,upoważaniającymdoustanawianiaograniczeńwolności

uzewnętrznianiaprzekonańreligijnych.Nadtoart.228ust.5KonstytucjiRPpotwierdzaobowiązywanie

zasadyproporcjonalnościrównieżwkontekścieszczególnychograniczeńprawiwolnościwprowadzanych

wstanachnadzwyczajnych-K.Wojtyczek,Zasadaproporcjonalności...,s.680.

K.Wojtyczek,Zasadaproporcjonalności...,s.680.

KoncepcjatazostałarównieżrecypowanawprawieUniiEuropejskiej;zob.natentematm.in.D.Le-

czykiewicz,HorizontalApplicationoftheCharterofFundamentalRights,nEuropeanLawReview”2013/4,

s.479in.;M.Saﬁan,Oróżnychmetodachoddziaływaniahoryzontalnegoprawpodstawowychnaprawo

prywatne,PiP2014/2,s.20in.

M.Florczak-Wątor,Horyzontalny...,s.221-222.

Zob.A.Barak,Proportionality...,s.199in.;M.C.Eliya,I.Porat,Proportionality...,s.12.Codofunk-

cjonowaniatrójelementowegotestuproporcjonalnościworzecznictwiebrazylijskiegoSąduNajwyższego

zob.S.C.Arenhart,G.Osna,Complexity,ProportionalityAndTe<Pan-ProceduralApproach):SomeBases

OfContemporaryCivilLitigation,IJPL2014/4,s.13-14.

Brak wyników

Zasada proporcjonalności w postępowaniu cywilnym

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra