Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ideologiaspółdzielczości
31
podstawoweproblemyspołeczno-ekonomiczne,zlikwidowałabytak-
żeproblemżydowski.
[…]imbardziejfunkcjepośrednictwabędąprzeobrażaneprzezspołeczeń-
stwonapodstawachspółdzielczych,tymbardziejzanikaćbędąpodstawy
odosobnieniażydowskiego,podstawygettaigminyrasowo-wyznaniowej
[…]WchłanianiestopnioweŻydów,którebędzienastępowaćniezawodnie,
wpłynienadalszezmianyspołecznościnarodowej,leczniewkierun-
kuzżydoszczeniaspołeczeństwa[…],leczwkierunkujednościspołecznej
iharmonii.
Coprawda,choćwjednymzustępówSiwikodcinałsięod„anty-
semityzmunacjonalistyczno-mieszczańskiego”,nawetwówczaswpa-
ranoidalnysposóbprzedstawiałgojakonimniej,niwięcej,tylko…
„sprzymierzeńcazbiorowościżydowskiej,jakospołecznościwymierzo-
nejprzeciwjednościludziiludównaziemi”20.
BardziejszczegółowaanalizaartykułuSiwikapozwoliłabynawy-
kazanieobecnościwnimwszystkichpodstawowychtoposównowo-
czesnejideologiiantysemickiej.Jednaktym,cogowyróżnianatle
obfitejpublicystykiantysemickiej,obecnejwprasiepolskiejwokre-
siemiędzywojennym,jestto,żezostałonopublikowanywczasopi-
śmiespółdzielczymruchu„Społem”,ideologicznieidentyfikowanego
raczejzlewymskrzydłemruchuspółdzielczego.Aponadtozaskakujące
jesttudążeniedopołączeniaafirmacjiideirzekomouniwersalistycz-
nych(możnabyrzec—humanistycznychwduchuoświeceniowym)
zwyobrażeniaminacjonalistycznymi(wielokrotniepodkreślanedąże-
niedojednościnarodowej)orazskrajnieksenofobicznymstosunkiem
doŻydów.Wewnętrznesprzecznościwramachrozwijanegoprzed-
stawionegotuwywodubyłyprzezautoraczęściowozakrywaneprzez
odwoływaniesiędoideispółdzielczościjakoinstrumentupokojowej
harmonizacjistosunkówspołecznychwduchu„jednościnarodowej”,
któramiałabybyćczęściąewolucyjnegorozwojuludzkościwkierunku
„jedności”i„harmonii”ogólnoświatowej.Możnabypowiedzieć,żenie
jesttoażtakzaskakującezuwaginato,żeniektórzyznaniintelektu-
aliściepokiOświecenia(jakchoćbyWolterweFrancjiczyStanisław
20BronisławSiwik,Zagadnienie…,s.539.
