Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
żywanychproduktówspożywczych,chorobamiczyczynnikamiśrodowiskowymi.Szczególnie
istotnyjestwpływekspozycjinadziałanieczynnikówszkodliwychwynikającyzmiejscaza-
mieszkaniaczywykonywanejpracy.
FazaIbiotransformacji
ChociażwmetabolizmiefazyIksenobiotykówuczestniczykilkaukładówenzymatycznych,
tonajbardziejznaczącymszlakiemjesttenzależnyodreakcjimonooksygenacjikatalizowa-
nejprzezcytochromP450(CYP450).Przykładamisubstancjitoksycznychmetabolizowanych
przeztenukładnikotynaiparacetamol,atakżesubstancjeprokarcynogenne,jakbenzenczy
wielopierścieniowewęglowodoryaromatyczne.CytochromyP450występująwgładkimretiku-
lumendoplazmatycznymkomórki,niewielkieilościznajdująsięteżwmitochondriachijądrze
komórkowym.CytochromyP450charakteryzująsięspecyficznościąsubstratowąitkankową,co
wiążesięzwystępowaniemlicznychizoformposzczególnychenzymów(awięcenzymukata-
lizującegosamąreakcję,alewinnejtkancelubprzyudzialeinnegosubstratu).Uczłowieka
występująizoformytychenzymównależącedo18rodzinCYP450,awiększośćizoformznajdu-
jesięwwątrobie,nerkach,płucach,jeliciecienkim,łożysku,naskórku,jądrach,nadnerczach,
jajnikach,nabłonkugruczołupiersiowego,tkancemózgowej,wlimfocytachileukocytach
krwiobwodowej.Niektórewnarządachitkankachcałegoorganizmuwrównymstopniu.
Obecniezidentyfikowanoworganizmieczłowieka57funkcjonalnychgenówP450,atakże
ponad11000pojedynczychgenówP450napoziomiesekwencjipierwotnej.
Podstawowafunkcjacytochromówtodetoksykacjalicznychksenobiotyków,wtymrównież
wieluleków,atakżehydroksylacjahormonówsteroidowych,kwasówtłuszczowychieikoza-
noidów.Drugąważnąfunkcjącytochromówjestichudziałwprocesachanabolicznych.Oprócz
syntezyhormonówsteroidowych,jakestrogenyczyandrogeny,enzymyteodpowiadajątakże
zasyntezętzw.neurosteroidów,czylizwiązkówbiorącychudziałwregulacjiprocesówpoznaw-
czychipamięciowych.DobrzeudokumentowanajesttakżeekspresjacytochromówP450odpo-
wiedzialnychzametabolizmprzeciwnowotworowychmetabolitówwitaminyA(kwasuall-trans
retinowego)iwitaminyD(10,25-dihydroksycholekalcyferolu),którychsubstratywystępują
wkomórkachdocelowych,wtymwkomórkachnowotworowych.PonadtocytochromyP450
biorąudziałwaktywacjimetabolicznejksenobiotyków,czegoskutkiemmożebyćpowstawanie
związkówtoksycznychlubmutagennych.CytochromCYP2E1stanowizaledwie7%aktywności
wątrobowejwszystkichcytochromów,aleodpowiadazametabolizmniewielkichcząsteczek
heterocyklicznych,jaknp.pirydynaczyinneaminyaromatyczne(m.in.paracetamol),atakże
alkoholi(etanolu),ketonów(acetonu)orazfluorowcopochodnychwęglowodorów,wśródktó-
rychjestwielelekówużywanychwanestezjologii.Silnymiinduktoramitejizoformyjestwła-
śnieetanoliaceton,amechanizmindukcjijestdośćosobliwy,ponieważpoleganastabilizacji
białkaenzymatycznego.Utleniającniektórezwiązkidopochodnychchinonowych,cytochrom
tenrównieżprzyczyniasiędoaktywacjimetabolicznejiwzrostutoksycznościniektórychleków,
wtympopularnegolekuprzeciwbólowegoiprzeciwgorączkowego,jakimjestparacetamol.Pa-
racetamol,awłaściwiejegometabolit-N-acetylo-4-benzochinoimina(NAPQI),możedziałać
hepatotoksycznie.NAPQIjestsilnymutleniaczem,reagujezgrupamitiolowymibiałek,wwy-
nikuczegostająsięoneobiektemdziałaniaukładuimmunologicznego.Wprzypadkuciężkiego
CZęść
OgóLNA
Żywnośćametabolizmksenobiotyków
71