Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
naturęflbłazenka”Kupidyna.Wyobrażeniebóstwmiłościorazprzypi-
sywanieimzgubnegoczyniszczącegowpływunaczłowiekajestzgod-
neztradycjąemblematycznąialegoryczną
16—pojawiasięrównież
winnychtekstachReja(np.wepigramieIV9zeŹwierzyńca),podobnie
zresztąjakpozostałealegorie(np.Pallas,Occasio,Nemezis,Ikar
17),co
świadczyodużymprzywiązaniupisarzadotakiegorozumieniamitolo-
gii,któredefactojąnobilituje,zakładabowiemistnieniewopowieściach
oantycznychbogachukrytegogłębszegosensu.
NawiązaniadowarstwyfabularnejmitumająwutworachReja
najczęściejformęjedno-,dwuzdaniowegoprzytoczeniafragmentumi-
tycznejhistorii,awięcrewokacji
18.Odczytanieintencjiautorazostaje
uwarunkowaneznajomościąmitologiiprzezczytelnika,coniejestza-
daniemtrudnym,zważywszynaskromnyipowtarzającysięrepertuar
przywoływanychopowieści.Rewokacjiużywapoetazamienniezpoję-
ciemflfabuła”,wymieniającprzykładoweiraczejprzypadkowehistorie:
fljakoCircesludziomgłowyodmieniałaalbojakoUlixespływałalboco
Helenkabroiła”(Ż.,s.53).Ilustrująonerównieżpostępowaniebohatera,
mogącegostanowićwzórdlaczytelnika,jaknp.Odyseusz,którysku-
teczniechroniłswychtowarzyszyprzedpokusami:flJakowoskiemUlik-
seszalepialuszytowarzyszomswoim,abyniesłuchaligłosówonych
syrenpięknieśpiewającychnamorzu,którepięknymśpiewaniemswym
usypiająludzinaokręciech,apotymjeutapiają”(Ż.,s.183),czyjego
żona,wzórcnótniewieścich,którejzachowaniepotwierdzawyrażoną
wmarginaliumtezę,iżflŹleprożnowaćbiałejgłowie”:
BybyłaPenelopetkaneczeknietkała,
ALukrecyjaRzymskateżniehaftowała,
Trudnobyswąstatecznośćbyłyzachowały,
Mająctakwielepokus,jakoonymiały.
(W.,s.285)
16OtradycjiemblematycznejuRejazob.J.Pelc:Rolaemblematóworazkonstrukcji
impokrewnychwtwórczościMikołajaReja.flPamiętnikLiteracki”1969,z.4,s.65—101.
17SątoodpowiednioutworyzeŹwierzyńca:IV8,IV11,IV14,IV21.Innąale-
goriąpojawiającąsięwtwórczościRejajestFortuna.Boginizmiennegolosu,przez
RejaczęstoukazywanajakoantagonistkaCnoty,topostaćmitologicznaobogatej
tradycjiinterpretacyjnejwywodzącejsięześredniowieczaijużwtedyoznaczająca
raczejkategorięetycznączyfilozoficznąniżboginięzgreckichmitów.Jejwizeru-
nek,funkcjeorazznaczeniewliteraturzestaropolskiej,takżeuReja,wyczerpująco
charakteryzujeJacekSokolskiwksiążceBogini—pojęcie—demon.Fortunawdziełach
autorówstaropolskich.Wrocław1996.
18Rewokację(przywołanie)irenarrację(opowiedzenie)traktujęjakodwaod-
rębnesposobywykorzystaniawtekścieliterackimfabularnejwarstwymitu.Szerzej
piszęotymwksiążceMitologiawstaropolskichcyklachsielankowych(Katowice2003,
s.30—34).
—23—
