Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.4.Budowaifunkcjeosłonbakteryjnych
33
2.3.7.Pęcherzykigazowe
Pęcherzykigazowe(ang.gasresicles)występują
uokoło150gatunkówbakterii.Charakteryzują
sięonebardzopodobnąbudową,ajedynąistotną
różnicąichwymiary.Pęcherzykigazowena-
dająkomórceodpowiedniąpławność,zatemnaj-
częściejwystępująubakteriiwodnych.Regulacja
pławnościnajprawdopobniejwiążesięzmodulacją
ekspresjigenówuczestniczącychwpowstawaniu
pęcherzykówgazowychorazmechanicznymich
niszczeniuwwynikuzmianturgoru.Mechanizmy
tepodlegająwpływowiświatła.
Pęcherzykigazowebiałkowymistrukturami
ostożkowatychzakończeniach,średnicyod50do
ponad100nmidługości300-1000nm.Wymiary
pęcherzykówudanegogatunkubakteriinaogół
stałe.Ścianypęcherzykówgazowych,ogrubości
2nm,zbudowanewyłączniezbiałka.Główne
białkotworząceścianępęcherzykamawłaściwości
hydrofobowe.Ułożonejestonoliniowo,tworząc
krystalicznyukładbiegnącywzdłużpęcherzy-
ka.Donżeber”utworzonychprzeztomałebiałko
przylegadrugiebiałko,którestabilizujestrukturę.
Ścianapęcherzykaswobodnieprzepuszczagazy,
alewodaniewnikadojegownętrza,zpowodu
napięciapowierzchniowegonawewnętrznejpo-
wierzchniściany.
Genykodująceobydwagłównebiałkapęcherzy-
kagazowegouwielusiniciinnychgatunkówbak-
teriizostałyzidentyfikowaneizsekwencjonowane.
UsinicbiałkotworząceżebranosinazwęGvpA
imamasęokoło7,4kDa.UAnabaenaflos-aquae
stanowionookoło90%ścianypęcherzyka.Biał-
kostabilizującestrukturę,GvpC(ok.22kDa),ma
budowęhelisyO,któradziałajakklamraspinająca
żebratworzoneprzezGvpA.Charakteryzujesię
onowystępowaniemdużejliczbyresztglutaminy,
kwasuglutaminowegoialaniny,którerazemsta-
nowiądo40%wszystkichaminokwasów.Oprócz
tychdwóchgłównychbiałek,wmałychilościach
występująbiałkapomocnicze,którychzwyklejest
minimumpięć.Liczbagenówniektórychbakterii
zaangażowanychwtworzeniepęcherzykagazowe-
gomożesięgać14,ztymżeupewnychgatunków
występujekilkakopiigenukodującegogłówne
białkostrukturalne.Cociekawe,analizasekwencji
genomowychwykazałaistnieniezgrupowańge-
nówkodującychbiałkauczestniczącewtworzeniu
pęcherzykówgazowychupromieniowcówzrodza-
jówStreptomycesiFrankia(typActinobacteria),
którezasiedlająglebyiosadydenne,mimo
wkomórkachtychbakteriiniestwierdzonoistnie-
niawakuoligazowych.
2.3.8.Systemybłon
wewnątrzcytoplazmatycznychubakterii
Uwielubakteriiwystępująsystemybłonwe-
wnątrzcytoplazmatycznych(ICM,ang.intracy-
toplasmicmembrane),któremogąoddzielaćod
siebieróżneczęścicytoplazmy,otaczaćpew-
nestrukturywewnątrzkomórkowelubsłużyć
zwiększeniupowierzchnibłonkomórkowych.
NajczęściejopisywaneICMbakteriifotosyn-
tezujących(zarównofototrofówoksygennych,
jakianoksygennych),alestrukturytewystępują
takżeutlenowychchemolitoautotrofów(np.bak-
terienitryfikacyjne,s.140)orazumetanotrofów
(s.191).ICMuczestniczącewfotosyntezieopisa-
nowpodrozdziale3.4.1.
2i4iBUDOWAIFUNKCJEOSŁON
BAKTERYJNYCH
2.4.1.Błonacytoplazmatyczna
Ogólnyschematbudowybłonycytoplazmatycznej
(CM,ang.cytoplasmicmembrane)bakterii,organi-
zmóweukariotycznychiniektórycharcheonówjest
bardzopodobny.Wmikroskopieelektronowymna
utracienkichskrawkachwidaćCMwtypowejpo-
stacitrójwarstwowej,składającejsięzdwóchja-
snychwarstwelektronogęstychitrzeciejciemnej,
międzynimi,przepuszczającejelektrony.Całość
magrubośćokoło7-8nm.Wrzeczywistości,CM
mabudowędwuwarstwową,akażdawarstwaskła-
dasięzfosfolipidów.Warstwywidocznejakoja-
snetohydrofilowaczęśćglicerolowafosfolipidów,
aczęśćciemna-zwróconedosiebiehydrofobowe
łańcuchykwasówtłuszczowych.Fosfolipidysta-
nowią20-30%,znacznierzadziejdo40%suchej
masybłonycytoplazmatycznej.Naresztęskładają
siębiałka,którezależnieodfunkcjialbointe-
gralne(transbłonowe),albozwiązanezbłonąpojej
cytoplazmatycznejlubzewnętrznejstronie.Dwu-
warstwowośćbłonycytoplazmatycznejnieozna-
cza,żeobydwiewarstwyjednakowe.UBacil-
lusmegateriumzewnętrznawarstwaCMzawiera
około65%fosfatydyloetanoloaminy,awewnętrzna
jedynie35%.Strukturębłonycytoplazmatycznej