Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
II.ROK1400
WiekXIVbyłstuleciempełnymklęskinędzy.Czarnaśmierć
(1348/9)zdziesiątkowałaludność,walczyłyzesobądynastieikraje,
trwaławojnastuletnia,CesarstwowalczyłozPapiestwem,Kościół
przechodziłWielkąSchizmę,ruchyspołecznekończyłysiękrwawo,
jakbuntchłopskiLaJacquerieweFrancji(1358),aprzedtembunt
weFlandriipodJakubemdeArtevelde(zabitym1345),potemrewolta
ciompichweFlorencji(1378—82).Klęskimilitarnezadałycios
potęgom:bitwanaKosowymPolu(1389)—państwuserbskiemu,pod
Nikopolis(1396)—krzyżowcom,aniebawemteżpodGrunwaldem
(1410)—Krzyżakom.Gdyprzyszedłrok1400,wojnastuletniatoczyła
siędalej.PapieżebylijeszczewAwinionie,aHusbyłjużwPradze
izbliżałysięwojnyhusyckie.
Towszystkojednakżenieprzeszkodziłotemu,żestangospodarczy
Europybyłdobry,handelkwitł,miastarosły,atakżekultura,zarówno
naukowa,jakartystyczna,utrzymywaławysokipoziom.Polityczne
iwojennekatastrofyniezniszczyłyteżistniejącegoustrojuiukładu
stosunków,kulturapozostawałaśredniowieczna:scholastyczna
igotycka.
1.FILOZOFIA.ŚredniowiecznypoglądnaświatnietylkowXIV
w.byłjeszczepowszechny,alewłaśniewtymwiekuznalazł
wDantemswegowielkiegopoetę;Petrarkazeswąkulturąklasyczną
byłwyjątkiem;stanowiłzaledwiezapowiedźhumanizmu,którego
jeszczeniebyło.FilozofiabyłaniemniejscholastycznaniżwXIII
wieku:zachowałaswetranscendentnezałożeniaimetodę.
Jednakżeutrzymująctezałożeniaizewnętrzneformyzmieniałasię:
podczasgdypoczątkowocechowałjądogmatyzm,obiektywizm,
pojęciowyrealizm,terazweszłana„nowądrogę”:krytyczną,
nominalistyczną,sceptyczną,zrozległymprogramembadań
empirycznych.„Viamoderna”utrwaliłasięwgłównychośrodkach
umysłowychEuropy,wParyżutaksamojakwOksfordzie.Jej
przedstawiciele,znakomiciokhamiści,zasłużenidlafilozofii,taksamo
jakdlafizykiiastronomii,byliczynniprawiedokońcaXIVwieku:
MikołajOresmeżyłdo1382r.,AlbertSaksończykdo1390,Marsilius
zInghendo1396,HenrykzHesjido1397.Wżadnymwiekunie
powstałotylesławnychuniwersytetów,cowXIV,uniwersytet
krakowski,założonyw1364r.,zostałrozszerzonywsamymroku
