Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kierujesiękulucemiędzyLibanemaAmanem,zraszającrówninęustóp
TauruiostatecznieskraplającsięosiągnąwszyZagros,dziękiczemurów-
ninatamaniezłeopady(do400mmrocznie)iszatęroślinnąpodobną
dośródziemnomorskiej.Jeszczelepszewarunki–wyższeopadyibuj-
niejszaroślinność–panująwstrefiewyżynnej,zwłaszczawrozległych
kotlinachpółnocnegoZagrosu.Pozostałeobszarysą,zuwaginabardzo
niskieopady,pustyniąlubpółpustynią,opróczpołudniowejczęścizapad-
liskaMezopotamii,aluwialnejrówninypowstałejzosadównanoszonych
przezEufrat,Tygrysiichdopływy.Osiągnąwszyjąrzekite,dotądpłynące
głębokimidolinami,rozlewająsiętworzącliczneodnogiibagnaoboga-
tejflorzeifaunie,zasilanewylewamizzimowychopadównaWyżynieAr-
meńskiejorazwgórachTauruiZagrosu.Drugawyjątkowakrainazwrot-
dolinaNilu
nikowejstrefypustynnej–dolinaNilu,przecinającaSaharęoazadługości
kilkutysięcykilometrów–teżzawdzięczaswąnadzwyczajnążyzność
wodomrzecznym,zwłaszczawylewom,wtymwypadkupowodowanym
deszczamimonsunowyminaPłaskowyżuAbisyńskim.
1.2.Zmianyklimatuiśrodowiskanaturalnego
wholocenie
Koniecepokilodowcowej(plejstocenu),zapoczątkowanyostatnimcie-
koniecepoki
płyminterglacjałem(12000–10800przedChr.)iukoronowanygwał-
lodowcowej
townymociepleniemok.8300r.przedChr.,doprowadziłdoradykalnej
zmianyklimatuiśrodowiskanaturalnegoZiemi.Topnienielodowców
podnoszeniesię
uwolniłoogromneilościwody,którastopniowozatapiałaszelfykonty-
poziomumórz
nentalne,sprawiając,żeok.5000r.przedChr.liniabrzegowaosiągnęła
dzisiejszyzasięg.Jednocześnie–wskutekintensywniejszegoparowania
–ogromniewzrosłailośćwodywobieguatmosferycznym,zwiększając
wielkośćopadów.Wzrosttemperaturiwilgotnościumożliwiłekspansję
świataroślinnegoizwierzęcegozarównokubiegunom,jakirównikowi.
Regionemzachodniejoikumene,wktórympodnoszeniesiępoziomu
mórzspowodowałonajwiększezmiany,byłaEuropa,gdzieMorzePół-
nocneodcięłoWyspyBrytyjskieodkontynentuizatopiłopomostmiędzy
SkandynawiąaJutlandią,przekształcającsłodkowodneJezioroAncylusowe
wMorzeBałtyckie.Wbasenieśródziemnomorskimtopnienielodowców
wywołałomniejszezmiany;najważniejsząbyłooddzieleniesięAzjiMniej-
szejodBałkanów.WAzjiPrzedniejZatokaPerska,wplejstoceniesięgająca
doCieśninyOrmuz,wdarłasięwgłąbobniżeniamiędzyZagrosemaMa-
sywemArabskim.WIIItysiącleciusięgałaok.200kmwgłąbdzisiejszego
lądu;uschyłkuholoceńskiegooptimumklimatycznegowVtysiącleciu,gdy
procestworzeniasięaluwiumbyłmniejzaawansowany,apoziommórz
wyższyo2mniżdzisiaj,sięgałajeszczedalej.
24