Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4
JacekCzaputowicz
Ewolucjaprawaeuropejskiego
TraktatyRzymskiez1957r.nieprzewidywałytakzasadniczychzmianprawa,jakich
jesteśmyświadkami.Suwerennyporządekprawnywykluczawystępowaniedwóchpo-
rządkówprawnychnatymsamymobszarzewtymsamymczasie,chociażdopuszcza
inkorporacjęinnegoporządkuprawnego.MatomiejscewUniiEuropejskiej,gdzie
prawounijnejestwłączonedosystemuprawapaństwaczłonkowskiego,albopoprzez
założenieapriorijegobezpośredniegoobowiązywania,albopoprzezwprowadzenie
wżyciedyrektywunijnychzapomocąinstrumentówprawnychpaństwaczłonkowskie-
go.Zpunktuwidzeniajednostkijesttojednakjednoprawo.
Ewolucjaprawaeuropejskiegoodbywałasięwmiarępotrzebwrazzrozwojemin-
tegracjieuropejskiej6.EuropejskiTrybunałSprawiedliwościrozwinąłczterydoktryny,
dziękiktórymUniaEuropejskaprzypominastrukturęprawnąpaństwafederalnego.
Popierwsze,normyprawawspólnotowegowzakresierelacjimiędzywładząpubliczną
aobywatelamiobowiązująbezpośrednio.Podrugie,prawoeuropejskiejestnadrzędne
wobecprawakrajowego,niezależnieodtego,czyaktprawnyzostałprzyjętywcześniej
wstosunkudoaktuprawakrajowego,czypóźniej.Potrzecie,WspólnotyEuropejskie
wceluefektywniejszejrealizacjipowierzonychzadańmająprawozawieraniaporozu-
mieńmiędzynarodowych.Poczwarte,UniaEuropejskaprzyznałajednostkomprawo
dobezpośredniegowystępowaniadosądówwzakresieprawczłowieka.
PaństwaczłonkowskieUniiEuropejskiejróżnieinterpretująnadrzędnośćprawa
wspólnotowego.Francja,Hiszpania,DaniaiGrecjauznająjegopierwszeństwowsto-
sunkudoprawazwykłego,aleniekonstytucyjnego.Włochy,SzwecjaiAustriauznają
nadrzędnośćprawawspólnotowegotakżenadprawemkonstytucyjnym,alezpewnymi
ograniczeniami.ZkoleiNiemcyuznająjegopierwszeństwowstosunkudocałegopra-
wakonstytucyjnego,alezuzupełnieniemprzezzasadęsubstytucji.NatomiastHolandia
iIrlandiaakceptująnadrzędnośćprawawspólnotowegowobecprawakonstytucyjnego
bezwyjątku7.
SystemprawnyUniiEuropejskiejfaworyzujepodmiotyuprzywilejowaneprzezpra-
woeuropejskie,aograniczapodmiotyuprzywilejowaneprzezprawonarodowe.Kon-
stytucjonalizacjasystemutraktatowegoUniiEuropejskiejimplikujestopnioweobej-
mowanieprzeztraktatywspólnotoweinnychpodmiotówniżsuwerennepaństwa,awięc
osobyfizyczneiprawnenaobszarzeWspólnot.RośnieznaczenieEuropejskiegoTry-
bunałuSprawiedliwości,któryjestjedynyminterpretatoremwspólnotowegoprawa.
Trybunałniekierujesięwswoimorzecznictwiestanowiskiempaństw,alelogikązorien-
towanąnautworzenieponadnarodowejspołecznościpolitycznej,nasycawięceuropej-
skąprzestrzeńzasadamiinormami,copowoduje,żeprocespowstawaniasystemupo-
nadnarodowegostajesięnieodwracalny8.
6A.M.Burley,W
.Mattil:EuropebeforetheCourt:APoliticalTheoryofLegalIntegration,flInter-
nationalOrganization”1993,t.47,s.41–76.
7S.D.Krasner:Sovereignty.OrganizedHypocrisy,NewJersey1999,s.235–236.
8A.StoneSweet.J.A.Caporaso:FromFreeTradetoSupranationalPolity:TheEuropeanCourt
andIntegration,w:A.StoneSweet,W
.Sandholtz:EuropeanIntegrationandSupranationalGover-
nance,Oxford1998,s.102.
