Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1020Spójneukładymiar0UkładSIijegojednostkipodstawowe
3
9–korund,10–diament.SkalatwardościMohsajestprzykłademskaliempirycznej,wktórej
porównujemybadanąwielkośćzzespołemponumerowanychwzorców.
MetodapomiarutwardościBrinellaopierasięnawgniataniuwbadanymateriałkulkizwę-
glikówspiekanych.TwardośćBrinella(HB)definiujesięjakoilorazsiłynaciskuipowierzchni
odciskupozostawionegoprzezkulkę.Innemetody(Rockwella,Vickersa,Knoopa)różniąsię
m.in.rodzajemwykorzystywanegowgłębnika,wprzypadkumetodyVickersajesttoostrosłup
wykonanyzdiamentu.Nawetwramachjednejmetodytrzebaokreślićdalszeszczegóły:np.
wmetodzieBrinella,jakamabyćśrednicakulkiisiłanacisku.Abyzapewnićjednolitośćproce-
durpomiarowych,skaletwardościsąregulowaneprzezmiędzynarodowenormy.Wprzypadku
metodyBrinellajesttoPN-ENISO6506-1:2002Metale.PomiartwardościsposobemBrinella.
Część1:Metodabadań.
1020Spójneukładymiar0UkładSIijegojednostki
podstawowe
Prawaprzyrodywyrażającezwiązkimiędzywielkościamifizycznymisąobiektywną
rzeczywistością.Sformułowanietychprawwsposóbniezależnyodwyborujednostek
miarywymagazregułyużyciasłowahproporcjonalny”.Naprzykład:drogawruchu
jednostajnymjestwprostproporcjonalnadoprędkościiczasu,
s∝vt.
(1.2)
Zamianaznakuproporcjonalności(∝)naznakrówności(=)wewzorze(1.2)jest
możliwa,alezależyoddokonanegoprzezczłowiekawyborujednostekmiarydladro-
gis,prędkościviczasut.Jeżelijednostkitewybierzemywsposóbarbitralny,zajdzie
naogółpotrzebawprowadzeniawspółczynnikaproporcjonalności,zależnegoodwy-
branychjednostek.Przykładowo,jeżeliprędkośćwyrazimywkilometrachnagodzinę
[km/h],czaswsekundach,adrogęwmetrach,zachodzirówność
s=constvt,
(1.3)
gdziewartośćstałejconstwynosi10/36h/(km·s).
Abyuwolnićwzoryodtakichwspółczynnikówjednostkimusząbyćpowiązaneze
sobą,tworzącspójnyukładjednostek.Wprzeszłościkonkurowałozesobąkilkata-
kichukładów3.Współcześniejedynymużywanympowszechniequasi-spójnym4układem
jednostekjestMiędzynarodowyUkładJednostekMiarSI,zwanykrótkoukłademSI.
3PierwszymspójnymukłademjednostekbyłukładCGS(od:centymetr,gram,sekunda),opracowany
wXIXstuleciu.Wdziedzinieelektromagnetyzmumiałondwawarianty:CGSelektrostatycznyiCGS
elektromagnetyczny.BezpośrednimpoprzednikiemukładuSIbyłukładMKSA(od:metr,kilogram,
sekunda,amper).Obydwaukładyjednostekzapodstawowewielkościmechaniczneprzyjmujądługość,
masęiczas.Innywybórwielkościpodstawowychmiałukładtechniczny(jednostkipodstawowe:metr,se-
kundaikilogramsiły).Więcejnatemathistorycznychukładówjednostekmożnaznaleźćwpodręczniku
Fenny(2002).
4WukładzieSIwyjątkiemodzasadyspójnościjestwprowadzeniestałejmagnetycznejμ
0orazstałej
elektrycznejε
0dorównańelektromagnetyzmu(p.H2).
