Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3
Maria
Szarras-Czapnik
Jolanta
Słowikowska-Hilczer
Różnicowanieirozwójpłci–fizjologiaizaburzenia
Definicja
Różnicowaniempłciowymnazywasięprocesrozwojuróżnicpomiędzypłciążeńskąimęską.Procesytezaczynająsięwokresiepłodowym.Napodstawiepłci
genetycznej(chromosomalnej)powstająróżnicewbudowieiczynnościgonad(płećgonadalna).Wkonsekwencjiczynnościhormonalnejgonadlubjejbrakudochodzi
dopowstaniaróżnicwbudowieiczynnościnarządówpłciowychwewnętrznychizewnętrznych(płećgenitalna).Wokresiedojrzewaniapłciowegopodwpływem
steroidówpłciowychwydzielanychprzezgonadypowstająróżnicewbudowieciała,tzw.wtórnelubtrzeciorzędowecechypłciowe(płećsomatyczna,fenotypowa).
Dopłcisomatycznejzaliczasięczęstopłećgonadalną(pierwszorzędowecechypłciowe)igenitalną(drugorzędowecechypłciowe),czylitzw.pierwotnecechypłciowe.
Płećpsychicznakształtujesięwdużejmierzewokresiepłodowymiokołoporodowympodwpływemsteroidówpłciowychlubichbraku,aletakżepodwpływem
czynnikówśrodowiskowychwokresiepourodzeniowym.Jestzależnaodróżnicwbudowieiczynnościośrodkowegoukładunerwowego(OUN).Płećurzędowa
(metrykalna)topłeć,wktórejrejestrujesiędzieckourzędowoiktóraprzezcałeżycieznajdujesięwdokumentachdanejosoby.
Fizjologia
Różnicowaniepłoduludzkiegowkierunkumęskimlubżeńskimmożnapodzielićnaczterypodstawoweetapy:1)różnicowaniegonad,2)różnicowaniewewnętrznych
narządówpłciowych,3)różnicowaniezewnętrznychnarządówpłciowychi4)różnicowanieośrodkówmózguodpowiedzialnychzapłećpsychiczną.
Różnicowaniegonadprzedstawionowrozdziale2.
Różnicowanienarządówpłciowych
Różnicowaniewewnętrznychnarządówpłciowych
Podkoniec4.tygodniarozwojuzarodkazmezodermypowstajesznurkomóreknerkotwórczych.Ztylnejczęścitegosznuraoddzielasiępasmokomórek,któretworzą
cewkiśrodnercza.Pierwszecewkiodstronygłowowejsątotzw.przewodyśródnercza(przewodyWolffa),któresązawiązkamimęskichwewnętrznychnarządów
płciowych.W6.tygodniupobokachśródnerczynabłonekjamyciałaformujeprzewodyprzyśródnerczowe(przewodyMüllera),któresązawiązkamiżeńskich
wewnętrznychnarządówpłciowych.Ogonowekońcetychprzewodówłącząsięzesobąiuchodządozatokimoczowo-płciowejwsąsiedztwieprzewodówśródnercza.
Od8.tygodniażyciazarodkakomórkiLeydigająder,stymulowaneprzezgonadotropinękosmówkową(ang.humanchorionicgonadotropin–hCG),wydzielają
testosteron.WysokiestężeniatestosteronusąkoniecznedoprzekształceniakażdegozprzewodówWolffawmęskiewewnętrznenarządypłciowe:najądrze,nasieniowód,
pęcherzykinasienneibrzusznączęśćprostatypostronieaktywnegohormonalniejądra(działanieparakrynne).Braktestosteronuspowoduje,żekanałyWolffazanikną.
WtymsamymczasiekomórkiSertolegojąderwydzielająhormonantymüllerowski(ang.anti-Müllerianhormone–AMH,substancja/czynnikantymüllerowski,ang.
müllerianinhibitingsubstance/factor–MIS/MIF),którypowodujezanikprzewodówMüllera.Regresjastrukturmüllerowskichodbywasiępostronie,poktórej
wytwarzanyjestAMH(działanieparakrynne).BrakAMHpowoduje,żeprzewodyMülleraprzekształcająsięwżeńskiewewnętrznenarządypłciowe:macicę,jajowody
igórne⅔pochwy(ryc.3.1.)[25,30].
RYCINA3.1.
Różnicowaniewewnętrznychnarządówpłciowych.
Różnicowaniezewnętrznychnarządówpłciowych
Podkoniec4.tygodniarozwojuzarodkapowstajestekpoprzezpołączenieświatłapierwotnegojelitazeświatłemomoczni.Pomiędzy5.a8.tygodniemnaskutekwzrostu
przegrodymoczowo-odbytniczejstekzostajepodzielonynadwieczęści:przednią–zatokęmoczowo-płciowąitylną–odbytnicę.Ok.5.tygodniawzatoce
moczowopłciowejmożnawyróżnićguzek(wyrostek)płciowy(zawiązekprącia/łechtaczki),fałdypłciowe(zawiązkitrzonuprącia/wargsromowychmniejszych)