Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Antropogenicznezmianywlitosferze
rozwinięte.Wzwiązkuzużywaniemsztućcówinaczyńołowianychwieleosób,
głównieRzymian,chorowałonaołowicę.
Wydobycieiwytopmetaliwcesarstwierzymskimbyłydobrzerozwinięte.
Największeznaczeniemiałyrudyżelaza,któreeksploatowanoiprzetwarzanom.in.
wToskaniiorazwprowincjiNoricum(Austria).OłówwytapianowBrytanii,Hisz-
paniiinaBałkanach.Wczasachrzymskichprzetapianoteżspororudmiedzi,
główniedoprodukcjimonet,anajwiększewydobycieiprzetwórstwotegometalu
byłookoło50r.p.n.e.Produkowanowówczasokoło15tys.tonmiedzirocznie.
WpóźnymśredniowieczuwEuropierozpoczętoosuszanieterenówpodmo-
kłych,bagienitorfowiskwceluzabezpieczaniaosadludzkichprzedrozprzestrze-
nianiemsięwodyorazpozyskiwanianowychgruntów(pastwisk)dlahodowlizwie-
rząt.Zaczętoeksploatowaćtorf,którypowysuszeniuwykorzystywanojakoopał.
WAngliiwlatach1100–1300n.e.powstaływtensposóbrozległewyrobiska,
którezalanopóźniejwodą,tworzącNorfolkBroads.
NapoczątkuśredniowieczaeksploatacjaiwytoprudżelazawEuropiewiąza-
łysięzobszaramirudonośnymipołożonymiwpobliżurzekidużychkompleksów
leśnych.Wodapłynącabyłaźródłemenergiiorazdrogątransportusurowców
iwytwarzanychproduktów,alaszapewniałdostawęsurowcadoprodukcjiwęgla
drzewnego.RóżnesurowcemineralneeksploatowanoteżwNiemczech,Francji
iWłoszech.
NapoczątkuXVIw.wgórnictwiezastosowanokołowrotykonnedowyciąga-
niaurobkunapowierzchnię,atakżebudowanodrewnianetory,poktórychpchano
wózkizsurowcem.Zczasemzastosowanotransportkonny.JużwpołowieXVIw.
energiawódbyławykorzystywanadonapędzaniapompodwadniającychiprzewie-
trzającychkopalnie.W1698r.T
.Saveryzbudowałurządzenieparowedoodwadnia-
niakopalń,aw1761r.M.Menziesskonstruowałurządzenieparowedourabiania
węgla.Corazczęściejwyposażanokopalniewparoweurządzeniamechaniczne,
aod1855r.takżewmaszynyelektryczne.JużwpierwszejpołowieXXw.eksplo-
atacjasurowcówmineralnychwkopalniachpodziemnychwbogatychkrajachby-
łaprawiewcałościzmechanizowana.Procesmechanizacjiwydobyciawdużych
kopalniachodkrywkowychbyłpowszechnyjużwpołowieXXw.Dynamiczny
rozwójgórnictwawminionychsześćdziesięciulatachbyłspowodowanyszybkim
postępemtechnologicznyminaukowym,cowarunkowałoodkrycieirozpoczęcie
eksploatacjiwieluzasobnychzłóżsurowców.Szybkorosłozapotrzebowanie
nasurowcemineralne,takżepojawiałysięmożliwościobniżaniaichzużyciaoraz
stosowaniasubstytutówsurowców.Dynamicznierozwijałosięteżgórnictwo
tradycyjnychsurowcówenergetycznych.Jeszczewlatach50.XXw.większośćtych
surowcówpochodziłazkrajówlepiejgospodarczorozwiniętych(StanyZjednoczo-
ne,państwaEuropyZachodniej),późniejznaczneilościsurowcówenergetycznych
69
