Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Litosferawwarunkachantropopresji
zaczętowydobywaćwdawnymZSRRipaństwachsocjalistycznych.Industrializa-
cjatychkrajóworazdążeniedosamowystarczalnościwgospodarcesurowcowej,
takżeznacznyeksporttychsurowcówwiązałsięzrabunkowągospodarkąwgór-
nictwie.Poszukiwanietanichźródełenergiispowodowałoprzeniesieniegórnictwa
zkrajówsilnierozwiniętychgospodarczodokrajówuboższych,m.in.IndiiiChin,
coprzyczyniłosiędoożywieniagospodarkitychkrajów.DrugapołowaXXw.
ipoczątekXXIw.tookresdynamicznychinajwiększychprzeobrażeńlitosfery
oznacznymzasięguprzestrzennymuwarunkowanychrozwojemgórnictwa.Roz-
patrująctempozachodzącychzmian,możnajeporównaćdookresurewolucji
przemysłowej,jednakzasięgprzestrzennyprzeobrażeńlitosferybyłwtedyznacznie
mniejszyniżwspółcześnie.WdrugiejpołowieXXw.szybkorosłozapotrzebowa-
nienaróżnesurowceisubstancjemineralneniezbędnedoprawidłowegofunkcjo-
nowaniagospodarekposzczególnychpaństw.Jednocześnieszybkirozwójnauki
itechnikiprzyczyniłsiędorozpowszechnianiaoszczędniejszychtechnologiioraz
miniaturyzacjiwyrobówprzemysłowych.Wprowadzanonowemetodypozyskiwa-
niasurowcówzlitosfery,takżedlaniektórychsurowcówiwytwarzanychznich
produktówzaczętostosowaćsubstytuty.Przyjmujesię,żepodkoniecXXw.na
wyprodukowaniewyrobówopodobnejwartościużytkowejzużywałosięokoło40%
mniejsurowcówniżnapoczątkuubiegłegostulecia.Mimoszybkiegopostępu
naukowegoitechnicznegowminionychsiedemdziesięciulatachwydobycieiprze-
twórstwobogactwmineralnychnaświecieutrzymujesięnawysokimpoziomie.
Charakterystycznącechąwspółczesnejgospodarkijestwystępowanieznacz-
nychdysproporcjimiędzyrozwojemtechnologicznym,warunkującymograniczanie
pozyskiwaniaiwykorzystywaniasurowcówzlitosfery,anadalznaczną,często
rosnącą,wielkościąichwydobycia.Takżewystępująogromnedysproporcjewroz-
wojugospodarczymposzczególnychkrajówiregionównaświecie.Wnajbliższych
latachszybkirozwójcywilizacyjnyiwzrostliczbyludnościnaświecie,takżeich
potrzeb,niesprzyjaograniczaniuwydobyciabogactwzlitosfery.Współcześnie
czynnikiemoistotnymznaczeniuwzmniejszeniuwykorzystywaniam.in.surowców
energetycznych,atymsamymichwydobycia,jestwzrastającaświadomośćludzi
izwiązaneztymlicznemasoweprotestywsprawiezmianklimatu.
Wrazzrozwojemwydobyciasurowcówmineralnychiichprzetwórstwemrosło
zapotrzebowanienaenergię.Zapasydrewnaszybkokurczyłysię,cozmuszało
ludzidoposzukiwaniainnychźródełenergii.Zwróconouwagęnawęgielkamien-
ny.Historiawydobyciategosurowcajestjednakznaczniestarszaiwiążesię
zpoczątkiemwspółczesnejery.JużwtedywChinachkopanowęgielzpłytkichzłóż
iwykorzystywanogowurządzeniachdoogrzewaniaiwarzelniach.TakżeIndianie,
przedprzybyciemKolumbadoAmeryki,wykorzystywaliwęgieldoogrzewania,
podobniejakRzymianiewBrytanii.JednakdopieroodXVIw.wzrosładynamika
70
