Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.2.Integracjajakoinkluzja
Integracjarozumianajakoinkluzja,czyliwłączanienowejczęściwistniejącącałość,odniesionadoprocesówdydaktycznychopierasięnagłębokimrespektowaniu
wiedzyosobistejuczniówiichindywidualnychbiografii,jakiewnosząwmuryszkoły.Wyrastatakżezeświadomości,żeofertaedukacyjnaprzygotowanaprzezszkołę
iprezentowanazapośrednictwemnauczycielanigdyniejestpoprostuofertąskładającąsięzobiektywnychelementów,takichjaktreścinauczania,metody
opracowywaniawiedzy,zasadyzachowaniaitakdalej,alepropozycjązakażdymrazemfiltrowanąireinterpretowanąprzezkażdegoucznia.
Wątekkoniecznościrespektowaniawiedzyosobistej(obserwacji,intuicji,strategiimyślenia,naturalnychpojęć)zdobywanejwnaturalnychwarunkachipodlegającej
oswajaniuwjęzykupotocznymdzieckabyłzarównopodejmowanyprzezklasykówteoriiedukacji(JeanPiaget,LewS.Wygotski,JeromeS.Bruner),jakidoczekałsię
bardzoaktualnychanalizedukacyjnychorazwsparciawpostacibadańpsychologówpoznawczychikognitywistów.
Włączenieświatauczniaijegokulturywświatszkołyijejkulturymusizakładaćpoziomyprzepływznaczeń:odszkołydouczniówioduczniówdoszkoły.
Wymagarespektowaniakompetencjiuczniów,akceptacjiichjęzykamacierzystego,stworzeniaprzestrzenidlaujawnianiasięoddolnieinicjowanychstrategii
poznawczychikoncepcjidziałania.Takaintegracjajesttypowadlarozwiązańedukacyjnychoprogresywistycznejproweniencji,dośćpowszechnychwwielukrajach.
Wiążesięnajsilniejzdwiemacechami.Pierwszatozasadniczacodziennaindywidualizacjatreści,cooznacza,żeposzczególniuczniowienatychsamychlekcjach
pracująnaróżnychpoziomachiwróżnych„miejscach”programukształcenia:bądźindywidualnienadzróżnicowanymizadaniami,bądźprzepracowującwzespole
problemteoretycznylubzadaniepraktyczne.Drugącechąjestoddanieuczniomkoncepcyjnejinicjatywy,którazastępujetypowedladydaktykitransmisyjnejnasycenie
lekcjiinstrukcjamipochodzącymiodnauczyciela.Uczniowiepracują,wykorzystującwłasnestrategiemyśleniaidziałania.
Kolokwialnierzeczujmując,jesttomodel,wktórymobowiązujenastępującazasadakierowanadouczniów:„Pracujnadnowymizadaniamitak,jakpotrafisz”.
Przechodzeniezestrefyaktualnegorozwojudostrefypotencjalnegorozwoju34zachodzinie„pośladzienauczyciela”,ale„wposzukiwaniuśladu”35dziękiproblemowej
strukturzezadańiaktywnościuczniów,którzyzamiastsłuchać,próbująmyślećidziałać,orazwwynikuuruchamianiamowyeksploracyjnejpodczaspracygrupowej.
Opróczdobrejbieżącejdiagnostykitenrodzajintegracjiwymagaodnauczycielatrafnejodpowiedzinapytanie,cotoznaczy,żedzieckoeksploruje,irozumienia,
naczympolegamowaeksploracyjna36.
TakirodzajintegracjistałsięmiędzyinnymipodstawąprowadzonejprzezemnieprzezosiemlatalternatywnejAutorskiejSzkołyPodstawowej„Żak”,którabyła
terenemcodziennejaktywnościbadawczejuczniówirozwiązywaniaprzeznichproblemów.Uczeniesiębyłowniejopartenagłębokiejindywidualizacjipoziomu
trudnościzadańoraznaeksplorowaniuwmałychzespołachodpierwszychdnipobytuwplacówcetakichzjawisk,jak:magnetyzm,światło,dźwięk,ciecze,właściwości
substancji,atakżenaprowadzeniumałychwykopaliskpaleontologicznychiarcheologicznych,analiziemateriałówostarożytnymEgipcie,GrecjiczyRzymie,historii
prawaitakdalej37.Ideaintegrującapolegaławięcnaintensywnymzderzaniuproblemunaukowego(zzakresuwiedzypublicznej)zwiedząikompetencjamiosobistymi
uczniów(podczasjegorozwiązywania).Wtymsensie„Żak”stanowiłodejścieodtransmisji(zjejekskluzywnądominacjąwiedzypublicznej),aleteżniebył
przykłademmetodyprojektów(jakoopartychnainicjowaniuproblemówprzezuczniów)38.
Wrozwiązaniachszczegółowychintegracjajakoinkluzjauczniapojawiasięrównieżjakowariantwczesnejedukacjihistorycznejopartejnahistoriachrodzinnych39
orazznaczący,stałymotywpropozycjiedukacjiregionalnejiedukacjinapograniczukultur40.Niestetyzwielumateriałówdydaktycznychnajmłodsiuczniowie
dowiadująsię,że„[...]wszystkierodzinynacałymświecieobchodząświętaBożegoNarodzenia”41,awczesnąstereotypizacjęwzmacnia„prymitywnyobrazoparty
naopowieściachzczasówwyprawgeograficznych”42,codowodzisprzecznościmiędzyzałożeniamiarealizacjąkoncepcjiedukacjiwielokulturowej43.
Regionalizmmaswojeaspektyantropologiczne,aleietyczneoraztożsamościowe.JakpiszeJerzyJ.Smolicz,zaakceptowanielubodrzucenieprzezdziecko
własnegodziedzictwakulturowegowznacznymstopniuzależyodroli,jakąwspołeczeństwiepluralistycznymodgrywaszkoła(odtego,czyakceptujesięwniejtylko
kulturędominującą,czyteżpluralizm)44.Skutkidziałańszkoływiążąsiętakżezprzyjęciemkultutakzwanegopoprawnegojęzykalubrezygnacjązniego,gdyż,
copodkreślaJerzyNikitorowicz,kanałemprzekazujestjęzykmatczyny,aniejedyniejęzyknarodowy45.Tylkootwarciesięnajęzykmacierzystydzieckaiświatjego
macierzystejkulturyumożliwianaturalnewłączenieświataoswojonegoprzezniementalnie,wtymjegościeżekzakorzenionych46,dokrajobrazuszkołyijejprogramu.
„Wefekcieunikamyseparatyzmuietnocentryzmu,azdążamykutożsamościotwartej,wielopoziomowejiwieloaszczyznowej”47.
Integracja,wktórejsystemszkolnyzakładainkluzjęucznia,jegodoświadczeń,wiedzyidziałania,toforma,wktórejrespektujesięwkładedukacyjnydziecka
nawielupoziomachiwwieluobszarach.Przedewszystkimzapewniauczeniesięnapoziomietrudnościodpowiadającymmożliwościomposzczególnychuczniów.Poza
tym,oferujączagadnienianaukowe,nadajeimformęzgodnązespecyfikąrozwojudzieci:ichskłonnościądoeksperymentowania,działaniapraktycznegoiwspółpracy
rówieśniczej.Toprowadzidokonstruowaniawiedzyozupełnieinnymcharakterzeniżtapochodzącazprzekazu48.Aleoferujerównieżodmiennewarunki
dobudowaniaiumacnianiatożsamościdzieci,którezpozycjiszkolnychpetentówprzechodząnapozycjęwspółudziałowców,współtwórców,aichwiedza,
kompetencje,doświadczenia,wartościistrategierozumieniaświatazyskująpełnoprawność.